מאגר הספרים העולמי 

בס"ד

די טראַגעדיע פון "כשרות" אין אַמעריקע

שוין מיט אומגעפער 100 יאָר צוריק, ווען הגאון הצדיק רבי יעקב יאָסעף זצ"ל, וועלכער איז געווען דער רב הכולל, איז געקומען קיין אמעריקע, האָט ער דאָרטן געטראָפן א געפערליכע פאַרנאַכלעסיקייט אין אַלע שטחים פון אידישקייט. אין גרעסטן טייל איז דאָס געווען קענטיג אין שטח פון כשרות. די אידישע באפעלקערונג איז נאָך דעמאָלט, ווי ס`איז באַקאַנט, געווען זעהר מצומצם, און די וועלכע זענען שוין געווען זענען על-פּי רוב קיין גרויסע בני תורה נישט געווען.

ער האָט מיט שטאַרקע פעלזן-כוחות געקעמפט און פּראָבירט צו שאַפן אַן עכט גוטע מערכת כשרות, אָבער צוליב די דעמאָלסדיגע אומשטענדן איז ער זעהר באַגרעניצט געווען און נישט געקענט בשום אופן אויפשטעלן און בויען די כשרות לויט זיין הייליגע שטרעבונג.

די לאַגע האָט זיך אַזוי געפירט צענדליגער יאָרן. די סיבות פון דעם זענען געווען פאַרשידענע, צווישן דעם זענען געווען די טראַגי-קאמעדיע פון די דעמאלסדיגע פּושע ישראל, חוטאים ומחטיאים את הרבים, וועלכע זענען אַליין געווען פון א נידעריגן שטאַנד, פּראָסטע עם-הארצים און האָבן זיך באַקרוינט אַלס "רבנים", "רבי`ס", אָדער פּשוט אין די אמעריקאַנער שפּראַך "רעווערענדס", און אַזוי פאַרוואַנדלט געוואָרן אַלס "רב המכשיר". מיט א ברייטע האַנט האָבן זיי העפליך און גערן געגעבן "הכשרים" פאַר כל דכפין, געוויינליך נאָך "ברייטהאַרציגע שלמונים" אָן קיין געוויסן-פּלאָגענישן.

100 יעריגע כשרות-טראַגעדיע אין אַמעריקע

ווי ס`איז באַקאַנט, איז די גאַנצע אידישע באַפעלקערונג אין אַמעריקע אַנטשטאַנען אין גרעסטן טייל, פון די נידעריקע קלאַסן, פון אידישן שטאַנדפּונקט, וועלכע זענען אַנטלאָפן פון אייראָפּע. אָבער די זענען אויך געווען נישט איבעריגע גרויסע חסידים ואנשי מעשה, ווייל די אַלע חסידים ואנשי מעשה וואָס דער געדאַנק צו פאָרן קיין אַמעריקע איז זיי אויפגעקומען האָבן זיך שואל-עצה געווען מיט די גדולי ישראל און זיי האָבן אין גרעסטן טייל זיי אפּגערעדט פון אַזאַ פּלאַן.

אַלזאָ אויף דעם דאָרטיקן באָדן האָט זיך דער רב הכולל הגאון ר` יעקב יאָסעף זצ"ל געדאַרפט נעמען בויען דעם כשרות בנין. גרויס מי און "דמים תרתי משמע" האָט ער פאַרלייגט ביז ס`איז איהם עפּעס געלונגען אַוועקצושטעלן פאַר די וועלכע האָבן טאַקע געוואָלט אמת`דיג כשר`ס ווי אין דער אַלטער היים. אָבער וויפיל ער האָט מתקן געווען איז דאָס נאָך געווען א קליינער טייל פון דעם וואָס ס`האָט זיך געפאָדערט.

אַן אָפּקלאַנג פון דער טראַגישער "היסטאָריע" קען מען טרעפן אין דעם וואָכנטליכן אָרגאַן "דאָס אידישע ליכט", וועלכער האָט ערשיינט אין אַמעריקע מיט העכער זעכציג יאָר צוריק אַלס פּריוואַטע אויפלאַגע פון דעם חזן הרב החסיד רבי יאָסעלע ראָזענבלאַט ז"ל, דורך וועלכער ער האָט געוואָלט דערהויבן דעם טראן פון תורה און אידישקייט דאָרט וואו ער האָט משקיע געווען זיין גאַנץ פאַרמעגן ביז ער איז נאָך אַ האַרץ אַטאַקע אַוועק פון דער וועלט.

אין איינע פון די דאָזיגע העפטן לארעמט דער שרייבער וועגען דעם געפערליכן פּראָבלעם. אין אַן אַרטיקל מיט`ן טיטל "די נויטיגע אפּעראַציע" הויבט ער אָן, אַז ער האָט געלייענט לעצטע וואָך אַ מעלדונג פון געוויסע רבנים, אַז אין א וויכטיגער מיטינג האָבן זיי באַשלאָסן, אַז היות פילע בוטשערס הענגען כשר-טעגס (תויות) אויף טריפה`נע בהמות, וואָרענען זיי דעם עולם מ`זאָל אַכטונג געבן. אויך אפּעלירן זיי צו די וואורשט-פעקטאָריס, אַז זיי זאָלן נישט פאַרקויפן קיין טרפות און נבלות, וייל מ`האָט זיי אויפמערקזאַם געמאַכט, אַז 90 פּראָצענט וואורשט-פעקטאָריס זענען טריפה.

אויף דעם רעאַגירט דער שרייבער:

"כ`פרעג יענע רבנים, וועלכע אידן זיינען זיי דאָס מזהיר, אַז זיי זאָלן אַכטונג געבן נישט צו קויפן קיין טריפות? פאַר יענע אידן וואָס האָבן שוין דאָס לעצטע ביסל אידישקייט פאַרוואָרפן און ווילן עסן טריפות, און וואָס פאַר זיי איז העכסטנס גענוג "כשר" אויף דער ווינדאָו (וויטרינע - חלון ראווה), דענק איך, העלפט נישט קיין וואָרענונג און זיי ברויכן נישט קיין וואָרענונג, נישט זיי וועלן פאָלגן די רבנים און נישט די רבנים ברויכן זיי פאַרזאָרגן "הלעיטהו לרשע וימות", און די רבנים זיינען נישט אחראים בדבר, איז ווען מ`וויל מזהיר זיין, ברויך מען נאר די אַנדערע סאָרט אידן, וועלכע זוכן טאַקע כשר, נאָר זיי זענען נישט גענוג נזהר, אָבער די סאָרט אידן וועלן בשום אופן נישט אַריינגיין קויפן בשר כשר אין אַ פּלאַץ וואו זיי אַליין קענען נישט דעם בוטשער פאַר אַן איש נאמן און סיידן אַז ס`איז דאָ ביי אים א שילד (שלט) פון א רב, אז ער האָט די השגחה אויף דעם פּלאַץ".

ס`איז מבהיל`דיג ווי ער שרייבט ווייטער:

sm.1600."יעצט שטעלט זיך די פראַגע, וואָס זיינט איר מזהיר דעם עולם? 01וואָרום נישט די יעניגע רבנים וואָס גיבן סיינס? ווייסט איהר דעם נישט דעם אמת, אַז דאָס רוב טרפות וואָס ווערט געגעסן פון אידישע מענטשן איז אונטער די השגחה פון געוויסע רבנים אָדער זאָגענאַנטע רבנים?22 ווארום שטורעמט איר נישט אַקעגן זיי? איר בעט אויך די וואורשט-פעקטאָריס, זיי זאָלן נישט פאַרקויפן קיין טריפות, 01איר פאַרלאַנגט פון אַ קאָזאַק יושר? 22פאַרוואָס פאַרלאַנגט איר נישט פון די רבנים 01זיי זאָלן נישט וואַרפן די הכשרים רעכטס און לינקס? 22פאַרוואָס פאַרעפנטליכט איר נישט איינמאָל פאַר אַלעמאָל די נעמען פון די דאָזיקע רבנים, וואָס דאָס וואָרט "כשר" איז ביי זיי אַזוי ביליג און זיי האַלטן אין איין שרייבן 01הכשרים אויף כל דבר אסור? 22איר וועט זאָגן, עס איז פאַרבונדן מיט אומאנגענעמליכקייטן, מיט קריגערייען, מריבות און קטטות צו פאַרעפנטליכן אַזאַ זאַך, 01אָבער וואו איז דער "מסירות נפש", וואָס האָט אויפגעהאַלטן דאָס אידישקייט ביז אונזער צייט"?.

מיר האָבן שוין דערמאָנט ווי ס`ווערט פארגעשטעלט אין איינע פון די וועכנטליכע אָרגאַנען אין אַמעריקע מיט זעכציג יאָר צוריק - דעם "שטח הפקר" ביי די אַזוי גערופענע "רע-בנים" מיט`ן טיילן ביד רחבה "הכשרים" פאַר גוטע "שלמונים". אין דעם זעלבן אַרטיקל זעצט ער פאָר:

"אין קיין שום צייט און אין קיין שום לאַנד איז נישט לייכט אָנגעקומען אויפצוהאַלטן אידישקייט, נאָר אונזערע גייסטיגע פירער, אונזערע גדולים און צדיקים זענען געגאַנגען מיט מסירת נפש און אימער איז זיי געלונגען צו מקיים זיין דעם "ובערת הרע מקרבך" ווייל "כל מצוה שנתנו נפשם עליה נתקיימה בידם", אָבער 01דאָ, ליידער, זעען מיר נישט דעם קלענסטן מסירת נפש פון די רבנים און דער אמת איז, אַז עס איז פּרוץ מרובה על העומד. חוץ אַ קליין הייפעלע רבנים, אַ גאַנץ קליינער מיעוט און אפשר נאָר א מיעוט דמיעוט, 22זענען די איבעריגע רבנים - און עס זיינען דאָ צווישן זיי גדולים בתורה - קיין איינער נישט קאַרג אויף דער פּען צו שרייבן הכשרים וויפיל עס לאָזט זיך".

לייענענדיג די אַרטיקלען וועגן דעם אינהאַלט, שטעלן מיר זיך די טרערן אין די אויגן, זיך איבערצייגנדיג ווי די היסטאָריע (היסטעריע) איז חוזרת על עצמה, און ווי די ארץ הזהב (די "הייליגע" אמעריקע) איז "מסוגל" צו מעוור זיין - פאַרבלענדן די עיני חכמים און מסלף זיין דברי צדיקים. דער כוח פון דעם "אָנקעל-סעם" קען בעוה"ר פאַרשלעפּן אין זיין זייט די אַזוי-גערופענע שיינע אידן ביז זיי קענען זאָגן על האסור מותר.

(איך ציטיר ווייטער):

און וואו האָבן עס יענע רבנים געטראָפן אַ היתר צו מאַכן די גאַנצע תורה אַ קרדום לחפּור בה, פון אַלעס צו ציען געלט-נוצן? מ`קען פון זיי נישט פאַרלאַנגען זיי זאָלן גיין אין דער שיטה פון רמב"ם און פון רבנות גאָר קיין געלט נישט נעמען. רבנים האָבן פון געוויסע זאַכן געלט גענומען, ווי פון סידור קידושין און גיטין, פון ברית`ן, הספּדים, מצבות-שטעלן און דאס גלייכן. און איך דענק אז דאָס קען שוין פאַרזיכערן יעדן רב זיין פּרנסה בכבוד, ער זאָל קענען אַרבעטן לטובת היהדות אָן יעדער פּניה, אָבער דאָ אין לאַנד (אין אַמעריקע), ווילן זיך פילע רבנים נישט רירן ווי לאַנג מ`באַצאָלט זיי נישט, שוין אפּגערעדט פון הכשרים געבן, דאָס טוט קיינער נישט שלא על-מנת לקבל פּרס, אָבער עס זענען דאָ פאַראַן רבנים וואָס ווען מ`רופט זיי צו רעדן פאַר אַ תלמוד תורה, פאַר אַ ישיבה, הייסן זיי זיך אויך באַצאָלן דערפאַר.

.אוי לאותה בושה"!

דער שרייבער שילדערט די דעמאָלסדיגע לאַגע מיט די כוונות פון די יעניגע רבנים. ער קלאָגט אויך דאָס די יעניגע רבנים ליגט בכלל נישט אין קאָפּ צו מרביץ תורה ויראה זיין, און דאָס וואָס מ`האָט יאָ געטאָן אין דער ריכטונג, האָבן דאָס נאָר געטאָן טעטיגע מסירות-נפש`דיגע בעלי-בתים, ווי מ`קען זען אין דעם זעלבן אַרטיקל:

"און דאָס ביסל ישיבות וואָס מיר האָבן דא, אַרבעטן פאַר זיי בעלי-בתים, ממש מיט מסירות נפש, און נישט נאָר דערמוטיגן נישט די רבנים די בעלי-בתים, און נישט נאָר זענען די רבנים נישט די מנהיגים, וועלכע זאָלן צוציען די בעלי-בתים, נאָר עס קומט נאָך אָן זעהר שווער פאַר די בעלי-בתים צו פאַראינטערעסירן די רבנים, ווייל עס ליגט נישט קיין געלט אין דעם. אויב מען בעט שוין די רבנים זיי זאָלן רעדן פאַר אַ ישיבה, רעדן זיי מיט אַ האַלבן מויל און מאַנכע מוז מען טאַקע באַצאָלן. פאַר`ן "קרן היסוד", וואָס פילע אידן וועלכע זענען ווייט פון אידישקייט אַרבעטן מיט מסירת-נפש פאַר אים, וועהרנד געוויסע רבנים נעמען באַצאָלט פאַר דעם? שומו שמים! איז שוין גאָר קיין הייליגעס נישטאָ אין "דיזע" רבנים`ס אויגן? האָבן זיי שוין קיינע אידעאַלן? גייסטיגע פירער וואָס ברויכן פאַר`ן פאָלק אַלס ביישפּיל פאָראויסגיין, 01זאָלן זיך שוין האָבן אזוי פאַרקויפט צום עגל הזהב, 22מה יענו אזובי-קיר"?

אין המשך פון דעם מאמר פרעגט דער שרייבער: "צי ווייסן זיי דען נישט, אַז מיט זייער פירונג זענען זיי מבזה דעם כבוד הרבנות?". ער איז ממשיך: "איז אייער אויער שוין אַזוי פאַרשטאָפּט און אייער האַרץ אַזוי פאַרשטיינערט, אַז איר קענט נישט הערן דעם בת-קול וואָס איז מכרזת ואומרת, אוי להם לבריות מעלבונה של תורה"?

ווייטער בעט זיך דער שרייבער: "אדרבא, גייט צווישן פאָלק און הערט זיך גוט איין צו אים, וועט איר הערן וואָס פאַר אַ מיינונג מ`האָט דאָ איבער די רבנים, און ווער איז דערין שולדיג ווען נישט יענע רבנים אַליין, 01וואָס מאַכן אַלעס פאַר אַ ביזנעס, 22וואָס מעסטן די גרויסקייט און הייליגקייט פון יעדער זאַך מיט געלד. און אין אמת`ן זענען דען נישט פילע פון די רבנים רעכטע ביזנעסמענער און נאָך פון געמיינערן סאָרט?". ער איז נאָך אין דעם פּונקט זעהר שטאַרק מאריך און פירט אויס: "און נאָך אַזעלכע מעשיות פאַרלאַנגען נאָך די רבנים און האַלטן זיך אין איין באַקלאגן, אַז מ`האָט פאַר זיי קיין דרך-ארץ נישט!"

לייענענדיג דעם אַרטיקל, שטעלט זיך די ביטערע פראַגע, צי איז נישט דער זעלביגער מצב אויך אין היינטיגע צייטן, אין דער היינטיגער אַמעריקע, מיט 06 יאָר שפּעטער, טראָץ דעם וואָס ס`זענען שוין ב"ה אָנגעקומען הונדערטער טויזנטער אידן יראים ושלימים, חסידים ואנשי מעשה, און ס`זענען שוין דאָ צענדליגער ישיבות און ראשי ישיבות מרביצי תורה, צדיקים קדושי עליון און חסידים ואנשי מעשה, וועלכע זענען נישט חלילה פאַרקויפט פאַרן עגל הזהב. אדרבא, זיי זענען מרביץ תורה וחסידות מיט יראת שמים אויף זעהר אַ פאַרצווייגטען פאַרנעם. אָבער ליידער, בעוונותינו הרבים, איז די שליטה נישט ביי זיי, ווייל די פאַלשע און די פאַרקויפטע פאַר געלט האָבן געווואָלט זיין די פירער-פאַרפירער פון דעם עולם התורה והחסידות און האָבן געשאַפן א נייעם סאָרט מיטל ווי זיך משתלט זיין איבער אַלע - מיט`ן כח הזרוע, מיט א ברייט-פאַרצווייגטן טעראָר און אַז אָך און וויי איז פאַר דעם וועלכער וועט זיך קעגנשטעלן אָט די דאָזיגע ביזנעסלייט., די טונקעלע פּאַרשוינען זענען שוין גענוג געבילדעט און זענען אימשטאַנד איינעם מקצר ימים ושנים צו זיין, נישט מיט`ן שם המפורש, נאָר פּשוטו כמשמעו, מיט אַרויסנעמען דעם רעוואלווער פון דער בעקישע אָדער פון אונטער`ן שטריימל...

זיין אַרטיקעל פאַרענדיגט ער

מיט דעם קומענדיגן זאַץ:

01."דאָס אַלעס וואָס כ`האָב דאָ געשריבן, איז אַפילו קיין נייעס נישט. די אמת`ע ערליכע רבנים ווייסן דאָס אַליין און ערשט לעצטן זונטאָג איז מיר אויסגעקומען צו הערן ווי די אמת`דיגע רבנים האָבן געשטורעמט קעגן די זאָגענאַנטע רבנים און זיי האָבן געשריען, אַז מ`מוז אַרונטעררייסן פון זיי די מאַסקע. 22יאָ, רבותי! דאָס וואָלט געווען דאָס בעסטע. אָבער עירוב פּרשיות יש כאן, ס`הערשט אַ תוהו ובוהו ביים עולם, מ`ווייסט נישט ווער ס`מעגן זיין די ארונטערייסער און פון וועלכע מ`דארף די מאַסקעס ארונטערייסן; ס`קען טרעפן, אַז דער יעניגער וואָס מ`וואָלט געדאַרפט פון אים אַרונטעררייסן די מאַסקע, שרייט נאָר געוואַלד און מיט א יראת-שמים פּנים, אַז מ`זאָל אַרונטעררייסן די מאַסקע פון אַנדערע, און דער איינפאַכער איד קוקט און הערט דאָס צו און ווייסט נישט, וועלכער רב איז דער ריכטיגער און וועלכער דער צבוע. און דעריבער, רבותי, אויב דער כבוד התורה איז ביי אייך טייער, אויב איר ווילט פאַרשוינען דעם כבוד ישראל און אייער אייגענעם כבוד, וואָס איז שוין ליידער בתכלית השפלות, דאַן ברענגט אָרדענונג אין דער זאַך, זייט בורר את הפּסולת מתוך האוכל נאָך אַ מאָל און נאָך אַמאָל, שאַנעוועט נישט קיינעם און זאָל נאָר בלייבן דער ועוד בה עשיריה, אָבער עס זאָל זיין "זרע קודש מצבתה" און קיין איינער, ווי גרויס ער זאָל נישט זיין בתורה, איז ווי נאָר ער איז איינער, ווי גרויס ער זאָל נישט זיין בתורה, איז ווי נאָר ער איז מחיזוק התורה והיהדות, וואָס איז איצט ליידער ירדה עשר מעלות אחורנית, און ס`איז שוין די העכסטע צייט, כי עת לחננה כי בא מועד"!

מיט די ווערטער איז געשלאָסן יענער אַרטיקל, און אַצינד פרעג איך אייך, רבותי: פעלט נאָך אויס עפּעס צוצולייגן צו דער היינטיגער צייט? האָבן מיר דאָס אין אונדזער דור נישט מיטגעמאַכט דאָס זעלבע? דעם גרויסן חילול השם, ווי אויך דער פאַקט וואָס נישט רעפאָרמער אָדער קאָנסערוואַטיווע "רבנים" האַנדלען דאָס זעלבע, נאָר אַ זעלכע וועלכע ווילן שטאָלצירן אַלס די העכסטע שטופע פון די "ממשיכים" פון דער ארטאָדאָקסיע, און אויך נאָך דעם ווי פון זייער אייגענעם קרעמל האָט מען אלארמירט וועגן דעם געפערליכן01 איסור דאורייתא מיט דעם עונש כרת רח"ל,22 וועלכער האָט זיך ביי זיי געוואַלגערט אַן ערך פון 03 יאָר ביי וועלכן אלפים ורבבות מישראל זענען ליידער, ליידער נכשל געוואָרן אין דעם חטא חמור, און די "רע בנים" האָבן נאָך א מצח נחושה זיי זענען מעיז פּנים אין די אויגן און זאָגן אויף חלב אז ס`איז נישט קיין חלב, גלייך ווי זיי וואָלטן געזאָגט אויף טאָג נאַכט און אויף נאַכט טאָג...

אין דער סעריע פון די כשרות אין אמעריקע, בין איך שוין צוגעקומען, ביז צו 06 יאָר צוריק און געגעבן אַן איבערבליק אויף די כשרות-לאַגע אין די ניו-יאָרקער געגנט. אַצינד וועל איך אַביסל צוריקגיין מיט עטליכע צענדליגער יאָר און כאַפּן אַ בליק וואָס האָט זיך דעמאָלט געטאָן אויסער ניו יאָרק.

אין ספר "דברי אמת" חלק שני, וועלכער איז געדרוקט אין יאָר תרע"ב, שטעלט פאָר דער מחבר פונ`ם ספר, הרב הגאון המפורסם ר` צבי שמעון אלבום ז"ל, רב דק"ק "חברת משנה וגמרא", ווי ער האָט געטראָפן די לאַגע אויפ`ן געביט פון כשרות און אידישקייט אין שיקאַגא. דער מחבר שרייבט ווי פאָלגענד:

"כ`בין דאָ (אין שיקאגא - א. ל.) געקומען אין יאָר תרנ"א (מיט 29 יאָר צוריק - א. ל.). כ`האָב דאָ געטראָפן אַ רבנים מובהקים. כ`בין אויפגענומען געוואָרן אַלס רב אין דער קהלה קדושה "חברה משנה וגמרא". די מיטגלידערס זענען געווען מופלגי תורה און יראי ה`, וועלכע האָבן מיך זעהר בכבוד געהאַלטן בכל נפשם ובכל מאודם, און שוין צירקע 02 יאָר וואָס כ`געפין זיך דאָרטן... אין יאָר תרנ"ח, נאָך דעם ווי בעלי זרוע האָבן פאַרטריבן הרה"ג ר` א. י. ג. לעססער פון שטאָט, נאָך דעם ווי ער איז געווען רב 71 יאָר, בין איך געבליבן מיט הרב יוסף קאמיסארסקי ז"ל, און מוהר"א אניקסטער וואָס איז געווען אין דרום-זייט פון שטאָט, דאָרט וואו ס`האָבן געוואוינט אַביסל אידן. אויסער אונדז איז נישט געווען קיינע רבנים מוסמכים, נאָר עטליכע מגידים אין בתי מדרשים. ביי מיר זענען זיי געקומען פרעגן כל מיני שאלות אין איסור והיתר און אויך משפּט`ן צווישן איינעם מיטן אַנדערן, אַ פּשרה מאַכן, פאַרגלייכן צווישן אַ פּאָרפאָלק און אזוי ווייטער. (קיין גיטין האָב איך אויף זיך גענומען דורכצופירן, צוליב די חילוקי דעות צווישן די רבנים, ווי צו שרייבן דעם נוסח הגט וועגן די טייכן אין יענער געגנט ווי כ`פיר זיך עד היום). ס`איז נישט מעגליך פאָרצושטעלן וויפיל כ`האָב זיך געמוטשעט אַ סאַך יאָרן, ביז כ`האָב געברענגט אָרדענונג אין דעם שלאַכטהויז. כ`בין עטליכע מאָל אַ וואָך געגאַנגען אין שלאַכטהויז, טראָץ דעם וואָס ס`איז געווען פאַרבונדן מיט סכנות נפשות ממש. כ`בין 01זעלבסט אַליין געגאַנגען אין כשר`ע יאַטקעס 22 (אויפצופּאַסן אויף די כשרות ביים טרייבערן די בלוט-אָדערן און די חלב און מ`זאָל נישט, חלילה, אַריינברענגען נישט-כשר`ע פלייש). יעדן שבת בין איך אַרום געגאַנגען ביי די בעקערס, זיי זאָלן נישט באַקן אום שבת. אַלעס וואָס כ`האָב געטאָן האָב איך געטאָן בחינם, אָן קיין שום באַלוינונג, ווייל קיינמאָל האָב איך נישט געוואָלט נהנה זיין פון קיין שום בית המדרש, און ווען כ`האָב געדרשנ`ט ביי זיי איז דאָס נישט געווען פאַר קיין שום טובת הנאה. (ס`האָט אויך אפילו פּאַסירט ווען מ`האָט מיך גערופן צו האַלטן א דרשה ביים באַנייען די היגע שול, בית הכנסת "תפארת ציון", און דער פּרעזידענט, מר הינדזיל, האָט מיר געוואָלט געבן 01 רייכסטאָלער און כ`האָב דאָס נישט געוואָלט צונעמען פון אים. אדרבא, כ`האָב נאָך געגעבן מיין ביישטייערונג, לויט מיין מעגליכקייט). קיינמאָל האָב איך נישט גענומען קיין שום געצאָלט פון שלאַכט-הויז און נישט פון די שוחטים, נאָר אַלעס האָב איך געטאָן בחינם. ס`האָט אויך כמה מאָל פּאַסירט ווען כ`האָב אָנגעפירט א סדר חליצה ביי אָרימע לייט און פון מיינע הוצאות האָב איך געלאָזט צוגרייטן דעם ספּעציעלן שוך (לויט ווי די הלכה פאָדערט), און אויך די אַלע אַנדערע וויכטיגע געברויכן... צוליב דעם בין איך ב"ה באַליבט געווען ביי די אַלע איינוואוינערס פון שטאָט, ווייל מ`האָט, ברוך השם, ביי מיר קיינמאָל נישט געטראָפן קיין קרומע זאַך. אַזוי האָבן מיר געלעבט רואיג און צופרידן ביז צום יאָר תרס"ב (18 יאָהר צוריק - א. ל.)

sm.1503.דעמאָלט זענען אָנגעקומען אין שטאָט ביי אונז אייניגע לייט, מחרחרי ריב און בעלי מחלוקת, שלעכטע מענטשן און חנפנים, צבועיאקעס וואָס פון דרויסן מאַכן זיי דעם אָנשטעל פון ערליכע אידן (מאנכע מאָל אויך בעלי קנאות), שלוחים פון דער נישט גוטער זייט, וועלכע האָבן נישט געקענט פאַרטראָגן די גוטע אָרדענונג פון אידישקייט בכלל און דאָס כשרות בפרט און פּראָבירט חלילה דאָס אונטערצוברענגען מיט כל מיני ערמומיות. ווען זיי האָבן זיך איבערצייגט. אַז איך בין דער וואָס שטייט זיי אין וועג, האָבן זיי זיך גענומען אויפבלאָזן א מחלוקת צווישן די שטאָט שוחטים מיט מיר.

אָבער ב"ה, ס`איז זיי נישט געלונגען. אַלע שוחטים פון די אַלע שלאַכטהייזער אין שטאָט האָבן זיך געשטעלט אַרום מיר, און פאַרעפנטליכט אין דער צייטונג "קוריער", וועלכע איז דעמאָלט דערשינען אין שיקאַגאָ, ווי פאָלגענד:

להגיד לאדם ישרו מצאנו אנחנו השו"ב החו"מ בהפירמעס בית המטבחים הגדולים אשר בפּה שיקאגא, היינו שלשה שוחטים מבית המטבחים של "אדמור וקאמפאניע", וג` שוחטים מביהמ"ט שווארץ - שילד ענד סולצבערגער עם קאמפּ` וג` שוחטים מביהמ"ט "ליבבו מיקנעלל עם קאמפּ`", וג` שוחטים מביהמ"ט "סוויפט עם קאמפּ`", אנחנו כולנו מצאנו עלינו לחוב קדוש לפרסם ברבים, את העמל והטורח אשר עמלו הרבנים דפה שיקאגא, הם הינם הרב הגאון מו"ה שמעון צבי אלבום והרב הגאון מו"ה יוסף קאמיסארסקי שליט"א, זה כעשר שנים ללכת ולראות בבית המטבחיים שלנו ולא חסו על עמלם ועל כספם, בקיץ ובחורף הלכו כמה פעמים מדי שבוע בשבוע לראות כל הנעשה בביהמ"ט בעניני כשרות, וכל זה עשו בלא שום קבלת פרס, עד אשר ת"ל הפיקו זממם והציגו את כל הביהמ"ט הנ"ל על בסיס וכן ישר ונאמן, וכאשר ת"ל כל השנים הנ"ל פקודתם שמרה רוחינו ומדבריהם לא סרנו ימין ושמאל, כן קבלנו על עצמינו לימים יבאו, לשמוע אל דבריהם בכל עניני שו"ב בכל אשר צוו עלינו בעניני כשרות, כמאמר התוה"ק ועשית עפ"י הדבר כו`, ולא תסור כו`.

וע"ז באנו על החותמת דבר האמת ה` בחוקותי ל"ז למב"י שנת תרס"ב פה שיקאגא

מוהרצ"ש אלבום שרייבט ווייטער אין זיין ספר (עמ` 07): "איך האָב קיינמאָל קיין הכשר נישט געגעבן אויף פּסח`דיגע בראָנפן, ווייל דאָס רוב וויין-שענקערס זענען נישט קיין מוחזקים מיט קיין חזקת כשרות, און די געשעפטן זייערע זענען על-פּי רוב אָפן אום שבת. אויך האָב איך קיינמאָל קיין הכשר נישט געגעבן אויף אַ מצות-בעקעריי, וואו מ`האָט נישט געהיטן קיין שבת, און דאָ, מיט עטליכע יאָר צוריק, איז צו מיר געקומען א בעקער וועלכער האָט גרויס פאַרמעגן געוואָלט צאָלן כ`זאָל אים געבן אַ הכשר אויף די מצות-בעקעריי און כ`האָב בשום אופן דאָס נישט געטאָן, ווייל ער האַלט אָפן די בעקעריי אום שבת קודש.

אין יאָר תרס"ב האָבן זיך צוזאַמען גענומען די אידישע בעקערס פון שטאָט, און זיי האָבן זיך פאַרפליכטעט שריפטליך, באלה ובשבועה שטרענג צו היטן שבת און די בעקעריי זאָל גענצליך זיין פאַרמאַכט, און איך אַליין בין אַרומגעגאַנגען יעדן שבת צו זען צי זיי האַלטן וואָרט.

דאָס האָט אָנגעהאַלטן ביז`ן יאָר תרס"ד, ווען די מחרחרי ריב האָבן זיך געשטאַרקט און געברענגט אַ רב וועלכער האָט זיי געגעבן הכשרים ביד רחבה, נאָך דעם ווי מ`האָט איהם אַראָפּגעלייגט האַנט געלט פון 055,2 ר"ט און מיט`ן באַדינג צוצולייגן ביז 000,21 ר"ט. יענער רב האָט שוין פאַר זיי געשריבן אַלעס ווי זיי האָבן געוואָלט, הן פאַר די שוחטים, ווי ער האָט זיי אונטערגעשריבן באלה ובשבועה ובח"ח ער זאָל זיי קיינמאָל נישט מעביר זיין... נישט צונעמען נייע שוחטים אָן זייער ווילן... און ווען זיי וועלן סטרייקן קעגן די בוטשערס און די אייגנטימער פון די שלאַכטהייזער, וועט ער מוזן אסר`ן אַלע שוחטים פון דער וועלט, וועלכע וועלן זיי משיג גבול זיין...

דאָס איז געווען דער מצב הכשרות דעמאָלט. פון איין זייט אידן, רבנים, גאונים וצדיקים וואָס האָבן מסירות-נפש`דיג געטאָן וועגן כשרות אין יענע אומשטענדן, און פון צווייטן זייט די נידערטרעכטיגע וועלכע האָבן פאַר "כסף" מטהר געווען וואָס ס`האָט זיך געלאָזט, אָן קיין געוויסן-פּלאָגן. אָבער דאָס איז געווען אין יענע יאָרן, מיט 08 יאָר צוריק - און היינט? ליידער! ליידער! אוי לו לדור שכך עלתה בימיו, ה` ירחם, "מכשירים" קוקן גאָרנישט אויף די כשרות (נאָר אויף דעם פּדיון) און האָבן שוין בעווה"ר צעהנדליגער יאָרן מאכיל געווען חלב דאורייתא און ערלויבען זיך נאך במצח נחושה נישט מתקן צו זיין דעם ביטערען מצב, מה יענו ליום הדין ומה יענו ליום התוכחה!.

פארזעצונג אין קומענדיגען נאמבער.

אין חודש שבט תרפ"ג איז אין דעם דעמאלדיגען ארטאדאקסישען ארגאן ft.1"דאס אידישע ליכט ft.3דערשינען א פייערדיגער אַרטיקל מיטן טיטול: "01עד מתי?,22 געשריבן פון הרב שרגא פייוויש מענדעלאָוויטש, וועלכער איז געווען אַ באוואוסטער למדן, ערנסטער און ערליכער איד, און אין וועלכן ער האָט אויפגעדעקט די גרויסע וואונד פון אכילת טריפות אין דער שטאָט ניו-יאָרק.

אין דעם וואָרט פון דער רעדאַקציע ווערט ערקלערט: "ליידער איז אַלעס וואָס ער זאָגט, אמת און ריכטיג; די כשרות איז דאָ אַרונטערגעזונקען עד הדיוטא התחתונה און עס הערשט אין דעם אַ שרעקליכער הפקר-צושטאַנד, אַ סקאַנדאַליעזע נאַכלעסיגקייט און עס ווערן צוליב דעם נכשל אין עסן טריפה, זאגאר די יעניגע אידישע פאַמיליעס, וועלכע ווילען פירן אַ שטרענג-כשר`ן טיש".

אַלס פּתיחה פון דעם דאָזיגן אַרטיקל הויבט-אָן דער שרייבער מיט`ן פּסוק אין ירמיה (כ, ט):

01."ואמרתי לא אזכרנו ולא אדבר עוד בשמו והיה בלבי כאש בוערת עצור בעצמותי ונלאיתי כלכל ולא אוכל - כ`האָב זיך געטראַכט כ`וועל שוין מער קיין נבואה פון ג-ט נישט זאָגן, ווען כ`האָב זיך צוריקגעהאַלטן און די נביאות נישט אַרויסגעזאַגט, איז דאָס ביי מיר געווען ווי אַן איינגעהאַלטענער פלאַם פייער ביז כ`בין מיד געוואָרן און מער זיך נישט געקענט צוריקהאַלטן ביי זיך".

מיט דעם פסוק פאַרענטפערט זיך דער שרייבער פאַרוואָס ער האָט דעם דאָזיגן אַרטיקל גענומען שרייבן. ער פאַנגט אָן ווי פאָלגנד:

"איך באַנוץ די אויבנגעבראַכטע מאָטאָ פון דעם נביא`ס רייד, אַלס הקדמה צו מיין אַרטיקל וועגן כשרות, ווייל איך ווייס, אז מיין שרייבן וועט מיר דאָס מאָל קיין כבוד נישט ברענגען. אדרבה, איך וועל נאָך אפשר באַוואָרפן ווערן מיט זלזולים פון אַלע זייטן. אָבער וואָס קען איך טאָן, ווען עס ברענט אין מיר אַ פייער און נאָך אין אזעלכע טויזנטער אידן ווי איך, אַ פייער, וועלכער לאָזט זיך נישט מער דערשטיקן".

אין פאַרלויף פון דעם אַרטיקל וועל איך אי"ה אַביסל ציטירן געוויסע זאַצן פון זיין אַרטיקל, אין וועלכן ער האָט קיינעם נישט געשוינט. פון דעם וועט מען קענען זען פאַרוואָס ער איז אַרויס מיט דער דאָזיגער הקדמה. ער הויבט-אָן ווי פאָלגענד:

"אייגנטליך איז די כשרות-פראַגע שוין פאַרהאַנדלט געוואָרן אין דער אידישער פּרעסע אין דער לעצטער צייט, אָבער נאָר פון איין זייט, נעמליך, וועגן די חטאים-בוטשערס וואָס פאַרקויפען טריפות אָן אַ הכשר אָדער מיט פאַלשע הכשרים. די פּרעסע האָט אָבער פאַרשוויגן די צווייטע זייט פון דער פראַגע, 01וועגען די טריפות וואָס ווערען פאַרקויפט אונטער השגחת הרבנים און אונטער רבנישע סיינס.

די פּרעסע האָט דאָס פאַרשוויגן, אפשר צוליב דעם כבוד הרבנים אָדער אַנדערע טעמים, און וואָס אָנבאלאנגט דעם כבוד התורה וועלכער איז מוטל באשפּה און דער כבוד האמת, וועלכער ווערט געטראָטן אונטער די פיס, זענען מיר נאָך טייערער, ובמקום 01שיש חילול השם אין חולקים כבוד לרב, 22דעריבער קום איך אַרויס מיט אַ באַשולדיגונג".

אין פאַרלויף פון זיין אַרטיקל קען מען זיך איבערצייגן אויף די ערליכקייט פון דעם שרייבער, ווי ער זוכט נישט צו נושא פּנים זיין פאַר קיינעם. ער טרעט אַרויס שאַרף. אָן קיין שום אויסנאַם רעכנט ער זיך אָפּ מיט וועמען דאָס זאָל נישט זיין, מיט א ברייט פאָרמדיגע סעריע פון "אני מאשים`ס". אַלס דוגמא וועלן מיר דאָ ציטירן אייניגע פון זיי, ווי פאָלגענד:

01."איך באַשולדיג פיעלע רבנים, הכשרים-געבער, 22אַז באוואוסט אָדער אונבאוואוסט און יעדענפאַלס אויך נאַכלעסיגקייט, ווערט אונטער זייער השגחה פאַרקויפט בשר נבלה וטריפה אין האָלסעיל און ריטייל און דער פאַרקויפער איז אַ 01נבל ברשות התורה.

איך באַשולדיג מאנכע רבנים הכשרים-געבער, אז 01מערערע אידן האָבן זיי אויפמערקזאם געמאַכט וועגן די טריפות בהשגחה און זיי, די רבנים, האָבן די זאַך פאַרשטיקט פון דער עפנטליכקייט 22און די חטאים פאַרקויפן ווייטער וויפיל זייער האַרץ גלוסט.

איך באשולדיג פילע רבנים, אַז אָפט מאָל ווען זיי 01אַליין האָבן קיין טייל 22נישט אין די הכשרים, 01ווייסן זיי אָבער, 22וואָס עס קומט פאָר, 01און דאָך פאַרשווייגן זיי די נבלה, 22ווידער צוליב דעם "שמור לי ואשמור לך", אָדער צוליעב פאַרמיידן א חילול השם, און זיי פאַרגעסן, אַז 01במקום שיש חילול השם אין חולקין כבוד לרב.

איך באַשולדיג די גאַנץ-גרויסע רבנים, די מנהלי ורועי ישראל, אַז צוליב דעם פּירוד הלבבות צווישן זיי, די מחלוקת שאינה לשם שמים, ווייל ווען איינער זאָגט אסור, איז דער צווייטער מתיר, און ווען איינער זאָגט טמא, זאָגט דער צווייטער טהור - איז אַנטשטאַנען און אַנטשטייט די הויפּט-שטערונג געגן איינפירן ארדענונג אין דער כשרות-פראַגע, איבערהויפּט אין די טשיקן-מאַרקעטס (שוק העופות).

איך באַשולדיג, אז אויף אַנדערע געביטן, אויסער בשר-כשר, האָבן די רבנים אינגאַנצן פאַרנאַכלעסיגט די כשרות; זיי האָבן צום ביישפּיל אין "נסים" אין די צייט וואָס שטענדיג איז גועווען ביי א שחיטה, 53-04 טריפה בהמות אויף אַ הונדערט, איז דאָ פּלוצים נישט מער געווען ווי 81, און אפשר א מאָל ביז 02. דאָס איז געווען די פירונג די לעצטע דריי יאָר, ווען איך בין נאָך געווען שוחט. אַמאָל רופט מיך א שוחט פון די בודקי פּנים אין דער זייט און רוימט מיר איין אין אויער, אַז אויף דער דאָזיגער בהמה פּלאגט אים דער געוויסן, ווייל צוליב די איילעניש פון די אַרבייטער איז אים נישט געווען מעגליך בודק צו זיין געהעריג, און ער האַלט אַז מ`האָט אים געדאַרפט טריפה-מאַכן. ווען דער רב האָט שוין גענומען רעדן צו די אייגנטימער פאַרוואָס מ`פירט זיך אַזוי, איז זייער אַנטוואָרט געווען: איר האָט זיך נישט וואָס צו מישן! מיר ווייסן אין שחיטה מער פאַר אייך? ווער האָט אייך אַהער געברענגט? ס`געפעלט אייך נישט, קענט איר אייך געזונטערהייט אָפּטראָגן פון דאָ, און מאָרגן וועלן מיר שוין האָבן אַ צווייטן רב...

sm.1600.דער רב איז באַלד דערשראָקן געוואָרן, ווייס ווי די וואַנט, און פון דעמאָלט אָן איז ער געוואָרן אַן אַנדער מענטש. ווען ס`האָט שוין פּאַסירט און מ`האָט טריפה געמאַכט אַ בהמה, איז דער פאָרמאַן געגאַנגען אין דעם "קאַלטן צימער" (היינט אַ פריזער), דאָרט וואו מ`האָט אויסגעהאָנגען די אַלע טיילן פון דער בהמה, און זיך אויסגעקליבן גענוג טיילן פאַר אַ גאנצע בהמה. ער האָט זיי צוגעשטעלט און "משלים" געווען די אַלע איברים פון די טריפה`נע בהמה. אַזוי האָט ער באַשטימט אַז די זענען טריפה און אַלע אַנדערע זענען דאָך אויטאָמאָטיש כשר געבליבן.

ווען כ`האָב דאָס געזען בין איך געלאָפן צום "רב" און דאָס דערציילט. זיין אַנטוואָרט איז געווען: אין א וואך שעכט מען דאָך 000,3 בהמות און אויב אפילו איינע אָדער צוויי טריפה`נע בהמות ווערן צוזאַמענגעמישט ווערן זיי דאָך בטל מיט רוב... איך האָב דאָס צוגעזען, האָב איך באַשטימט אַז דאָס איז שוין נישט מער מיין פּלאַץ און כ`האָב אָפּגעלאָזט דעם אַרבעטס-פּלאַץ.

מ`האט אינגאַנצן, אָדער כמעט אין גאַנצן, פאַרקוקט די כשרות פון געבעקס, וואס פילע אידישע בעקערס, און אפשר דער רוב, נוצן אין די ראָלס און חלות דעם "עג-פודער" (אבקת ביצים) וואָס מען ווייסט כמעט זיכער, אַז דאָס קומט פון עופות טמאים, און אַ מיעוט דמיעוט אידישע בעקערס נוצען "לארד", חזיר-פעטס, פּשוטו כמשמעו.

איך באַשולדיג די רבנים, אַז צוליב זייער נאַכלעסיגקייט איז כמעט גענצליך פאַרגעסן געוואָרן דער דין פון חלב וגבינות עכו"ם. איך ווייס, אַז דערויף זענען פאַראַן פילע היתרים, אָבער נאָר דאָרטן היכא דלא אפשר, וועהרענד דאָ, וואָלט מען דורך וועניג מי געקענט ברענגען אָרדענונג אויך אין דעם, און "מהיות טוב אל תקרא רע".

איבערהויפּט איז כדאי צו באַמערקן, דאָס אַ געוויסע אגריקולטור שולע האָט פאַרעפנטליכט אין איר באַריכט, אַז מען מעלקט דאָ איבעראַל אויך די בהמות טמאות, הויפּטזעכליך פערד, אַזוי אַז דער חשש פון די חז"ל קען נאָך דאָ נישט אַוועקפאַלן ודבר (אלקינו) יקום לעולם".

פון דעם אלעם קען מען זען ווי פאַר דעם שרייבער בלוטיגט ממש דאָס האַרץ. ס`טוהט אים וויי אויף דעם מצב הכשרות ווי ער איז לקוי. אין דעם ברען פון זיין לאַנגן און גרויסן "אני מאשים", מיט וועלכן ער באַשולדיגט די רבנים, פּרובירט ער אין פאַרלויף פון זיין ארטיקל, אויך מלמד זכות צו זיין אויף זיי און באַשולדיגט דעם קהל ווי מ`קען זען אין המשך פון זיין שרייבן, ווי מיר וועלן דאָ ציטירן:

"מען קען אגב די היגע רבנים פאַרטיידיגן מיט דעם כלל, אַז "עניות מעבירה את האדם על דעתו ועל דעת קונו", דען זיי אַלע, מיט קליינע אויסנאַמען, האָבן נישט קיין פּרנסה פון רבנות און זיי מוזן עס זוכן פון הכשרים אָדער פון אַנדערע מלאכות בזויות ושפלות, אַזוי אַז זיי זענען מער טרוד בפּרנסה ווי די שניידערס און שוסטערס און האָבן דעריבער נישט קיין צייט און אויך נישט קיין מוט צו קוקן אויף אַלע עניני היהדות, און דא פאַלט די גאַנצע באַשולדיגונג אויף די אָרטאָדאָקסישע בעלי-בתים.

01.איך באַשולדיג אונזער ארטאָדאָקסיע, 22אַז זי שלאָפט אַ שינת חוני המעגל און זעט גאָרנישט וואָס עס טוט זיך אַרום איר, ווי אונזערע שטאַרקסטע פעסטונגען ווערן דורך אונדזערע אינערליכע שונאים צושמעטערט, ווי אונזערע הייליגקייטן ווערן אונטער די פיס צוטראָטן און ווי אונזער דריי-טויזנט-יאָריגע גייסטיגע ירושה איז שוין באַלד אינגאַנצן פאַרשוואונדן און די ארטאָדאָקסיע שלאָפט, אָבער עד מתי?

ווייסט איר דען נישט אז פון אונזערע אַלע חומות היהדות, וועלכע האָבן אונז ביז איצט געהיט פון אונטערגאַנג, איז שוין כמעט פאַרבליבן נישט מער ווי די כשרות, ווייל שבת ויום-טוב און ענליכעס ווערן שוין וועניג אָפּגעהיט אפילו אין די אָרטאָדאָקסישע הייזער, און איצט ווערט אויך די כשרות צושמעטערט און איר שלאָפט, אnבער 01עד מתי?".

אין די דערמאָנטע ציילן קען מען זען ווי ווייט דער צושטאַנד פון אידישקייט האָט דעמאָלט בכללות אויסגעזען אין אמעריקע, און בכלל זעט אויס די דעמאָלטדיגע ארטאָדאָקסיע. אין המשך פון דעם אַרטיקל קען מען שוין אָבער זען, ווי די ארטאָדאָקסיע האָט זיך שוין אַביסל גענומען דערהויבן, מיט`ן אויפשטעלן נייע ישיבות און תלמודי-תורה, ווי כ`וועל אויך ציטירן:

"און אויב איר האָט אין די לעצטע פּאָר יאָר אָנגעפאַנגען צו בויען ישיבות און תלמודי-תורה, און אייערע קינדער א אידישע ערציהונג צו געבן און אידישע מידות אין זיי איינצופלאַנצן, איז ווייסט איר דען נישט, אז 01 גופים וועלכע זענען מפוטם 22(געפיטערט-געשטאָפּט)01 מיט נבילות וטריפות, קענען קיין אידן מיט אידישע מידות נישט ווערן? 22ווייסט איר דען נישט אז 01 נבילות וטריפות זענען מטמטם את הלב און פאַרגיפטן דאָס אידישע בלוט,22 און איר שלאָפט, אָבער עד מתי?

זעהט איר דען נישט, וואָס פון אייער יוגנט איז געוואָרן? ווייסט איר דען נישט, אז די אידישע צאן קדשים זענען געוואָרן טרעמפּס, געמבלער, גענגסטערס, קאַנדידאַטן פאַר`ן עלעקטריק-טשער (כסא החשמלי) און אַלערליי איסטן, און טאַקע דערפאַר ווייל זיי וואַקסן אויף נבילות וטריפות, און איר שלאָפט, אָבער עד מתי?

ווייסט איר דען נישט, אַז גייענדיג יעדן אין דער פרי אין מקוה זיך צו מטהר זיין, וועלן אייך אפילו כל מימות (וואַסערן) שבעולם נישט העלפן, ווייל איהר זענט אַ טובל, און נישט נאָר ושרץ בידו נאָר ושרץ 01בתוכו?22 און ווען איר זענט מתפּלל ערב ובוקר, אָדער ווען איר לערנט אייער שיעור, ווייסט איר דען נישט, אז דער הבל היוצא מפּיכם איז אַ הבל של חטא, ווייל ער עפושט מיט נבילות וטריפות, און איר שלאָפט - אnבער עד מתי?

און ווען איר וואַשט אייך צו אַ ראָל (בילקע), אָדער ווען איר מאַכט קיוש ון אויפ`ן טיש ליגן חלות, בשר ודגים וכל מטעמים און איר זאָגט ביי יעדן ביסן "לכבוד שבת", זענט איר דאָך אַ בוצע ברך נאץ ד`, און איהר שלאָפט, עד מתי?

און ווייסט איר, אַז בלויז מיט דעם מעשר פון דעם געלט, וואָס איר, ארטאָדאָקסישע אידן ספּענדעט אויף שאָו`ס און פּוסטן לוקסוס, וואָלט מען געקענט אויסהאַלטן בכבוד די רבנים און אויפבויען די חומת ישראל הפּרוצה, און איר שלאָפט, עד מתי?

רבותי! מאַכט אַביסל אַ חשבון הנפש און זעט וואוהין איר זענט פאַרקראָכן. געדענקט, אַז אונזערע עלטערן האָבן זיך מקריב געווען אויף קידוש השם. זיי האָבן זיך געלאָזט ברענען און בראָטן, אבי אויפצוהאַלטן אונזער הייליגע תורה. פון אייך פאַרלאַנגען זיך נישט קיין קרבנות, נאָר מיט א קומץ קענט איר ראַטעווען די סיטואַציע, און איר שלאָפט, אָבער עד מתי?

אידן! האָט איר שוין קיין מורא נישט פאַר דעם יום הדין הגדול והנורא, וואו איר וועט שוין מער נישט קענען אָפּקומען מיט פוילע תירוצים, מיט בע מע און אַ שאָקעל מיט די פּלייצעס?

און איך פרעג אייך, עד מתי?

 און איך זאָג, עורו ישנים משנתכם"!

מיט דעם פאַרענדיגט דער שרייבער זיין הארץ-וויי אַרטיקל, ביי וועלכן ער דעקט אויף דעם מצב הכשרות אין יענע צייט.

זיין אַרטיקל וועלן מיר בל"נ ברענגען עטוואָס פון אָפּקלאַנגען און צווישן זיי, אַ בריוו פון הגה"צ ר` ישראל האַגער זצוק"ל האדמו"ר מראדאוויץ, וועלכער האָט דעמאָלט געלעבט אין אַמעריקע. אין דעם בריוו שרייבט ער אויך וואָס ער זעלבסט האָט מיט זיינע אויגן געזען - אויף דעם אי"ה, אין קומענדיגן אַרטיקל אין די סעריע.

אין דער סעריע פון אונזערע אַרטיקלען, האָבן מיר אויך ציטירט פון דעם האַרץ-שרייענדן אַרטיקל "עד מתי", ביי וועלכן דער שרייבער שרייט אַרויס אַ קול זעקה גדולה ומרה אויף דעם דעמאָלטדיגן מצב הכשרות, און אויף וועמען די שולד איז. ער שוינט נישט די רבנים און אַוודאי געוויס נישט די "רע-בנים", און גלייכצייטיג אויך דעם אָרטאָדאָקסישן ציבור, וועלכער איז נישט גענוג אויפריכטיג אויף די אַלע פּראָבלעמען.

אַלס צוגאָב צו דעם דאָזיגן אַרטיקל, איז אַרויס די רעדאַקציע מיט אייניגע ווערטער וועלכע זיינען "ואלה - מוסיפים על הראשונים". זיי פאַנגען-אָן ווי פאָלגענד:

"מיר דרוקן אין דיזער אויסגאַבע אַן אַרטיקל `עד מתי`, וואו דער שרייבער, אַ באַוואוסטער למדן, ערנסטער און ערליכער איד, דעקט-אויף די גרויסע וואונד פון אכילת טריפות ביי אונז אין שטאָט.

ליידער איז אַלעס וואָס ער זאָגט, אמת און ריכטיג; די כשרות איז דאָ אַרונטערגעזונקען עד הדיוטא התחתונה און עס הערשט אין דעם אַ שרעקליכער הפקר-צושטאַנד, אַ סקאַנדאַליעזע נאַכלעסיגקייט און עס ווערן צוליב דעם נכשל אין עסן טריפה, זאגאר די יעניגע אידישע פאַמיליעס, וועלכע פירן אַ שטרענג-כשר`ן טיש.

מיר זענען בשום אופן נישט אויסן מיט דעם דערמאנטן אַרטיקל צו דערנידעריגן דעם כבוד פון די היגע רבנים, און דאָס איז אויך נישט אויסן דער שרייבער פון דעם ארטיקל; מיר ווייסן, אַז די שולד פאַלט נישט אינגאַנצן אויף די רבנים, נאָר זי איז מערסטנטייל דער רעזולטאַט פון דער אַלגעמיינער הפקרות און וואָס די אָרטאָדאָקסישע אידן ווילן נישט פאָלגן און נישט רעספּעקטירן זייערע רעליגיעזע פאָרשטייער, אָבער גראַדע צוליב דעם דאָזיגן טרויעריגן צושטאַנד, האַלטן מיר פאַר ווינטשנס-ווערט אויפצודעקן די וואונד און צו ווייזן וואוהין די הפקרות האָט דערפירט.

ווען די פאַראַנטוואָרטליכע שוהלן זאָלן צאָלן זייערע רבנים אַ געהעריגע שכירות, כאָטש אַזוי פיל ווי מען צאָלט אַ גוטן חזן, וואָלטן זיי שוין במילא געזען צו קריגן די גרעסטע רבנים און עס וואָלט גלייך געשאַפן געוואָרן אַן אונטערשייד צווישן די גרויסע פאַראַנטוואָרטליכע ווירקליכע מורי-דרך און די פאַלשע רעוורענדס, 01וועלכע האָבן אָפט אַפילו קיין סמיכה נישט, אָדער זיי זיינען סתם גייסטיגע קאַליקעס און נישט ראוי לאותה איצטלא, צו זיין רבנים און רעליגיעזע פאָרשטייער.

אין דער צייט, אָבער, ווען רבנות איז ניט מער ווי אַ לייסנס צו מעגן פירן רעליגיעזע מסחרים מיט כשרות, חופּה וקידושין, וויין און דאָס גלייכן,01 שפּרינגען די עמי הארצים אַרויף בראש 22און ס`איז נישטאָ קיין שום מאָס צו מעסטן די גרויסקייט און פאַראַנטוואָרטליכקייט פון אונזערע רבנים, נאָר כל הרוצה ליטול את השם בא ונוטל, און דער רעזולטאַט איז, אַז אונזער רעליגיעזער לעבן איז דיזאָרגאַניזירט, די רעליגיעזע פאָרשטייער - דיסקרעדיטירט, 01די חומת הדת איז צובראָכן און די לאַגע פון אידישקייט ווערט ערגער פון טאָג צו טאָג.

אין המשך שרייבט ווייטער די רעדאַקציע:

01."דער דאָזיגער צושטאַנד טאָר אָבער נישט פאַרשוויגן ווערן, נאָר מען מוז אַרויסקומען מיט`ן אמת און אויפוועקן די אמת`ע רעליגיעזע פירער און די אמת-מיינענדיגע אָרטאָדאָקסישע בעלי-בתים פון זייער שלאָף און טאַקע שטעלן זיי די אָפענע, ביטערע פראַגע: "עד מתי?"

ביז ווי לאַנג קען עס נאָך אַזוי גיין אין אונזער אָרטאָדאָקסישן לאַגער? ביז ווי לאַנג וועלן מיר זיין ללעג ולקלס ביי זיך אַליין און ביי אַנדערע? וואָס פאַר אַ רעספּעקט קענען האָבן אונזערע קינדער צו דעם דת התורה, ווען זיי זעען אַזאַ העסליכע באַציאונג פון זייערע עלטערן צו די רבנים און אַזאַ רייסעריי צווישן די רבנים זעלבסט!

01.און ביז ווי לאַנג וועלן מיר טאַקע עסן טריפות ונבילות, פאַרגיפטן אונזער בלוט, פאַרדאַרבן אונזערע נשמות און דערביי נאָך שפּילן אַ קאָמעדיע אַלס פרומע, אָרטאָדאָקסישע שוהל-אידן?

די דאָזיגע פראַגן זיינען ברענענדיגע און געפערליכע. מיר מוזן אויף זיי אַ באַלדיגע תשובה געבן, אָדער עס וועט חלילה קומען צו דעם גרעסטן קראַך, פון אינעווייניג אָדער חלילה פון אויסווייניג...".

די רעדאַקציע פירט אויס ווי פאָלגענד:

"חיזוק הדת מוז ווערן דער רעטונגס-גאַרטל פון אידישקייט, אויב מיר ווילן נישט דערטרונקען ווערן אין דעם ים פון הפקרות און ווילדן כאַאָס, און די רעטונגס-אַרבעט מוז ווי אַמשנעלסטן אָנגעפאַנגען ווערן.

די בעסערע אידן מוזן זיך אויף אַן ערנסטן אופן אַוועקשטעלן ביים רודער פון אידישקייט און לאָזן הערן זייערע שטימע פון "מי לד` אלי!" וועלן די אידישע מאַסן ביסלעכווייז נאָכקומען און די רעטונג וועט קומען.

דער געשריי "עד מתי?" שפּאַלט די לופט און עס דראָעט אונז מיט דער גרעסטער קאַטאַסטראָפע, אויב ער וועט נישט דערהערט ווערן און אויב עס וועט תיכף נישט קומען אַ פיל העכערער אויסגעשריי פון חיזוק הדת, וועלכער זאָל דעם "עד מתי" פאַרטויבן און אָפּשאַפן"!

דער געשריי פון דעם "עד מתי?" האָט טאַקע געשפּאָלטן די לופט און האָט גוט אָפּגעהילכט אין דער דעמאָלסטיגער פאַרשלאָפענער אַמעריקע. צו ברענגען דאָ די אַלע רעאַגירונגען איז נישט מעגליך. מיר וועלן נאָר ברענגען דעם פּערזענליכן בריוו פון הגה"צ רבי ישראל בהגה"צ ר` משה האַגער זצוק"ל דער ראַדאַוויצער רבי, וועלכער איז שוין געווען אין יענע יאָרן אין אַמעריקע. אין זיין בריוו שרייבט ער ווי פאָלגנד:

"ב"ה, יום ה` לחודש, ה` תרומה תרפּ"ג.

כבוד העורך "דאָס אידישע ליכט", שלום!

איך האָב צופעליג געזען דעם לעצטן נומער פון אייער צייטונג און געלייענט דעם אַרטיקל "עד מתי". פיל איך, אַז עס איז מיין פליכט צו ווינטשן די נייע צייטונג אריכת ימים ושנים. לך בכחך זה והושעת לעם ישראל פּה בארצות הברית. כיהודה ועוד לקרא וויל איך דאָ דערציילן אַ פאַקט, וואָס איך האָב אַליין געזען מיט מיינע אויגן, וואָס בלויז ווען איך דערמאן זיך נאָך פון דעם תסמרנה שערת בשרי - נעמליך:

איך האָב אַ שטיקל צייט געוואוינט אין סטענטאן קארנער קאפאלק סטריט. אין דער דאָזיגער געגנט געפינט זיך אַ01 האָלסעיל בשר כשר ביזנעס.22 זיינען שבת בייטאָג זיך צוזאַמענגעקומען מערערע בוטשערס (געוויס פון דער זעלבער אומגעגנט)01 מיט די סיגאַרעטלעך אין מויל,22 אויסצוקלויבן פלייש פאַר זייערע סטאָרס,02 וואו זיי האָבן געוויס סיינס פון רבנים, אַז דאָ איז כשר למהדרין מן המהדרין. איך פרעג מיט אייך צוזאַמען: עד מתי? אויב עס וועט געלינגען עפּעס צו טאָן להסיר המכשלה הזאת, ישמח לבי גם אני, והיה זה שכרי.

01הק` ישראל בהרב ר` משה זצ"ל האַגער<

די אַלע מכשולות זענען אין אַלגעמיין. ס`זענען אויך געווען קלענערע אָדער מיטעלע קהילות אין ניו-יאָרק וועלכע האָבן פאַר זיך אַליין געפירט אַ גאַנצע מערכה פון כשרות און די קהילה מיט דעם מרא דאתרא האָבן געפירט במסירות נפש אַ שטרענגע השגחה און פּרובירט באַזאָרגן זייער קהילה מיט די אַלע נויטיגע פּראָדוקטן.

איינע פון די איז די קהילה "עדת ישראל" אין ניו-יאָרק, וואו דער ראב"ד איז געווען הגאון ר` גבריאל זאב וואָלף מרגליות זצ"ל, אַן איידעם פון הגה"צ ר` נחום`קע פון האראדנא זצוק"ל. ער איז געווען אַ מורה הוראה אין האראדנא און דערנאָך געוואָרן רב הכולל אין באָסטאן, פון יאהר תרס"ז ביז תרע"ב, וואָס דעמאָלט איז ער אַריבער קיין ניואָרק און געוואָרן ראב"ד פון דער באַקאַנטער קהילה "עדת ישראל".

ווי ער האָט צוגעזען דעם מצב הכשרות אין שטאָט, האָט ער זיך גענומען אויספירן זיין שטרעבונג, צו שאַפן אַן אייגענע כשרות-געזעלשאַפט. ער האָט דערביי געהאַט גרויס הצלחה, צוליב דעם צוטרוי מצד די אמת`ע אָרטאָדאָקסישע אידן. אין זיין ספר "תורת גבריאל" על התורה, אין חומש ויקרא, דערמאָנט ער מיט גרויס שמחה של מצוה, ווי השי"ת האָט איהם געהאָלפן די שטרעבונג דורכצופירן, און מיט דער הילף פון זיין פריינד ר` משה אבראמאוויץ האָט ער געעפנט אַ שלאַכט-הויז, מיט גאַנץ נייער פאַראָרדענונג אין כשרות-געביט, וואָס זייער גלייכן איז נישט צו טרעפן אין גאַנץ אמעריקע.

ער האָט געהאַלטן אַ גאַנצן שטאב פון העכער אַ מנין שוחטים אויף וועלכע ער שרייבט: "ב"ה אז אַלע שוחטים וועלכע זענען דאָרטן אנגעשטעלט זענען מופלגי תורה און יראי אלקים, אומנים בקיאים און מומחים אין די מלאכת הקודש". די אייגנטימער פון דעם שלאכט-הויז זענען געווען פון די נאָבלסטע און חסידישע אידן אין גאַנץ אמעריקע. זיי האָבן באַשטאַנען איינצופירן די אַלע סדרים און שטרענגע מנהגים, וועלכע ער האָט פאַרלאַנגט, פון זינט מ`האָט דאָס אויפגעשטעלט, און אַלס שטענדיגן אויפזעער האָט ער אויפגענומען זיין זון, הרה"ג ר` מנשה מרגליות.

ער פיהרט דאָרטן אויס: "אויך אַלע מנהלים און משרתים אין דעם שלאַכטהויז טיילן צו גרויס כבוד און רעספּעקטירן זעהר די אַלע שוחטים, און פאָלגן אַלעס וואָס זיי באַפוילן אויף זיי אין אַלעס וואָס באַלאַנגט צו די עניני הכשרות, ווייל זיי אַליין זענען אויך געווען יראי השם". ער דריקט זיך אויס אויף זיי דאָס וואָס די הייליגע חז"ל דריקן זיך אויס אויף יהושפט`ס לייט, וועלכע זענען זעהר נזהר געווען מיט דעם כשר`ן עסן, הא לדבר אמת משרתיו צדיקים (חולין ד` ע"ב).

די עררייכונגען צו וועלכע ער איז צוגעקומען, איז נאָר אַדאַנק דעם, וואָס ער האָט זיך נישט געלאָזט פירן פון די אַלגעמיינע דעמאָלטסדיגע אַמעריקאַנער בעלי-בתים. ער האָט נישט "מקבל-מרות" געווען פון זיי, נאָר מטיל מרות געווען, און זיך נישט פאַרקויפט פאַר`ן געלט, וואָס ווי מ`קען זען פון די אַלע פאָריגע קאַפּיטלען אין דער סעריע אַרטיקלען, אַז די דיני ממונות האָבן זיך "מתגבר" געווען איבער די דיני כשרות.

דער 22הלוך ילך מיט די כשרות איז אַזוי אָנגעגאַנגען ביז אומגעפער דעם יאָר ת"ש. ס`איז געווען זעהר פּרוץ דער ענין פון כשרות בכלל, און אפילו ווען ס`זענען געווען געוויסע קהילות וועלכע האָבן פאַר זיך געפירט אַ שחיטה, איז דאָס געווען אין אַ מצומצמ`דיגן פארנעם. מ`האָט נישט געקענט צושטעלן גענוג פלייש פאר דער גאַנצער אידישער באפעלקערונג, וועלכע האָבן געזוכט כשר`ס. צוליב די פארשידענע פּירצות וואָס ס`האָט זיך געטראָפן פון צייט צו צייט, האָבן זיך אַ סאַך מתנזר געווען פון די פליישן.

נאָך דעם ווי היטלער ימ"ש האָט איינגענומען עסטרייך זענען אַ סאַך אָרטאָדאָקסישע אידן אַנטלאָפן און אַריבער קיין אמעריקע. ס`איז געקומען אַ גאנצער שטראָם פון היימישע אידן, ווי, צום ביישפּיל, די אידן פון די שבע קהילות, און בראשם הגה"צ ר` לוי יצחק גרינוואַלד זצ"ל, צעהלעמער רב, וועלכער איז אין יאָר תרצ"ח אָנגעקומען קיין אמעריקע. גלייך ווי ער איז אָנגעקומען, האָט ער זיך אומגעקוקט וואָס דאָרטן האָט זיך אָפּגעטאָן אין אַלע שטחים פון אידישקייט. באַלד האָט ער זיך גענומען מיט גרויס אינציאטיוו צו אָרגאַניזירן דעם אלגעמיינעם תורה-לעבן אין אמעריקע, און מיט גרוס התלהבות האָט ער זיך אונטערגענומען צו באזארגן די אַלע געברויכן פאַר די חרד`ישע אידן וועלכע האָבן שוין פון פריער געוואוינט אין אמעריקע און בעיקר פאר די מאַסן, וועלכע האָבן גענומען שטראָמען אין יענע תקופה.

ער האָט זיך גענומען צו כשרות, צו הרבצת תורה ויראה, מקוואות און אזוי ווייטער.

אין יאָר ת"ש, אומגעפער דעמאָלט האָט דער צעהלעמער רב זצ"ל געעפנט די ערשטע היימישע שחיטה אין ניו-יאָרק. דאָס האָט זיך זעהר באַשיידן געפירט, אַלעס איז געווען אונטער זיין פּריוואַטע השגחה. מ`האָט זעהר ווייניג געשאָכטן, דער פּלאַץ וואו מ`האָט געשאָכטן איז קליין געווען און ער האָט איבערהויפּט נישט צוגעלאָזט מ`זאָל יאָגן ביים שעכטן. אין אַ שעה האָט מען געשאָכטן פון 5 ביז 01 בהמות.

די חרדישע באַפעלקערונג וואָס האָט שוין פון פריער געוואוינט אין אַמעריקע האָט ממש אויפגעלעבט. נאָך דעם ווי שוין יאָרן לאַנג האָט מען זיך נישט געקענט פאַרפליישיגן, האָבן זיי אַצינד געקענט רואיגערהייט עסן גלאַט כשר`ע פלייש. אויך האָט ער, מיט גרויס מסירות נפש ממש, באַזאָרגט חלב ישראל.

דאָס 22איז אים גאָרנישט לייכט אָנגעקומען, ווייל אויסער די פינאַנציעלע מיטלען וועלכע זענען נישט געווען בהרחבה, האָבן די נישט שומרי תורה אים נאָכגעוואָרפן שטיינער, געשפּעט און געלאַכט.

נישט קוקנדיג אויף די אַלע רדיפות און שפּעטעריי פון די נישט שומרי תורה האָט ער במסירות נפש אַלץ פאַרברייטערט און פארגרעסערט דאָס באַזאָרגן אַלע באַדערפענישן פון דעם חרדישן ציבור. זיין קהילה איז שטאַרק געוואַקסן, אין אַ קורצע תקופה פון אייניגע יאָרן האָבן שוין אין זיין בית המדרש געדאַוונט 005 אידן שומרי תורה ומצוות און מדקדקים בקלה כבחמורה.

נאָך אַ תקופה פון אַ פּאָר יאָר איז אויך אָנגעקומען קיין אמעריקע דער קלויזעבורגער רב, וואָס האָט אויפגעטון אַ סאַך אין הרבצת תורה. ער האָט אויך געהאַט אַ ריזן עולם מיט אַ תלמוד-תורה פון אַ ערך 007 קינדער. אזוי האָט זיך דאָס נאָך געפירט אַ לאַנגע תקופה, בשלום ובשלוה, איש על מקומו ואיש על דגלו. אַ יעדער וואָס האָט געקענט אויפטאָן האָט געטאָן. ס`האָט קיינעם נישט געשטערט וואָס דער אַנדערער טוט אויף. אַדרבא, מ`האָט זיך געפרייט אז נאָך דעם גרויסן חורבן איז נאָך דא ווער ס`זאָל זאָרגן פאַר תורה און אידישקייט.

דערנאָך איז אויך אָנגעקומען פון ארץ-ישראל כ"ק אדמו"ר מסאטמאר זצ"ל און האָט מוסיף געווען אַ חשוב`ן שורה צום בנין פון דעם חרדישן אידנטום אין אמעריקע.

דער סאַטמארער רב האָט זיך געקויפט אַ בית המדרש`ל אנטקעגנאיבער די צעהלימער שוהל און ס`האָבן זיך צוביסלעך אָנגעהויבן צוזאמענקלייבן ארום אים אידן נהנה צו זיין פון זיין תורה ועבודה, ביז צוביסליך איז געוואָרן אַ קהילה וואָס האָט אויך אויפגעטאָן אין געביט פון אידישקייט.

אָבער ליידער, שפּעטער מיט עטליכע יאָר, האָבן זיך אָנגערוקט עטליכע פון די טונקעלע סאטמארער פּאַרשוינען, וועלכע זענען שוין דאָרטן אויך געווען פאַרדעכטיגט, נאָר זייענדיג אין פאַך ארטיסטישע טעראריסטן האָט מען מורא געהאַט מיט זיי זיך אָנצופאַנגען. ווי די פּאַרשוינען זענען אָנגעקומען פון אייראָפּע קיין אמעריקע, האָבן זיי זיך גענומען צו זייער אַלטע "פאַך", צום טעראָר. זיי האָבן טעראָריזירט כמעט אַלע אידן אין ברוקלין, און אויף אַלעמען געוואָרפן אַ פּחד. זיי האָבן אזוי אויפגעבויט אַ ישיבה מיט אַ תלמוד תורה, און מיט דעם טעראָר-סיסטעם האָבן זיי אַריינגעברענגט תלמידים דאָרט.

פון צווייטן זייט, ווער פון די אייראָפּעאישע רבנים ס`איז געקומען און האָט זיך געוואָלט עפּעס אויפמאַכן אַ בית המדרש, האָבן זיי אים פון איין זייט טעראָריזירט, אַז ער זאָל אינגאַנצן פאַרגעסן פון זיין פּלאַן, דאַגעגן פון צווייטן זייט האָבן זיי זיך געלעקט צו אים אָדער אונטערגעשטעלט אַנדערע מ`זאָל זיי אַ גוטע עצה געבן, כדי זיי זאָלן נישט ליידן פון די טעראָריסטן. די עצה איז געווען אַז זיי זאָלן קומען דאַווענען קיין סאַטמאַר און וואָס באַלאַנגט צו פּרנסה - האָבן זיי אים צוגעשטעלט אַ מלומדות, וועלכעס מ`האָט אַ נאָמען געגעבן "מגיד שיעור".

מתוך יאוש און דעם שווערן צושטאַנד, אין וועלכן די נייע אָנגעקומענע האָבן זיך געפונען, און בפרט אין יענע יאָרן, נאָך דער צווייטער וועלט מלחמה, האָט מען דאָס שוין פאַר גוט צוגענומען ווי "רע במיעוטו", ביז זיי האָבן שוין אַליין פארגעסן פון זייער אייגענעם פריערדיגן פאַרנעם.

ביים אָנהויב איז אַביסל שווערער אָנגעקומען אַזוי צו פארפירן די פארשידענע פּערזענליכקייטן וואָס זענען אָנגעקומען, אָבער ווי ס`איז זיי שוין געלונגען די ערשטע פּאָר רבנים און כלי קודש צו פאַרפירן, האָבן זיי שוין לייכט געקענט איינרעדן די נייע אָנגעקומענע מיט די באַוואוסטע טענה, זענט איר דען גרעסער און קליגער ווי ר` פּלוני, וואָס האָט איינגעזען אַז דאָס איז דער בעסטער און ריכטיגסטער וועג...

די צאן מרעיתם פון די אלע כלי קודש, ווען ווער פון זיי איז אויך אָנגעקומען אין אַמעריקע, איז ער נאַטירליך געלאָפן צו זיין געוועזענעם רבי`ן, ראש ישיבה, רב אָדער שוחט און אַזוי ווייטער, זיך שואל עצה זיין מיט אַלעס וואָס אנבאַלאַנגט זיין צוקונפט. געוויינליך האָט ער אים געזאָגט, אַז דאָ איז א נייע וועלט און באין ברירה מוז מען זיך זען צו ראַטעווען מיט וואָס מ`קען נאָר.

אָט די דאָזיגע טעראָריסטן האָבן זיך נישט מסתפק געווען מיט דעם טייל טעראָר, נאָר זיי האָבן זיך אויך גענומען צו טעראָריזירן די אַלע יסודות פון אידישקייט 01און פון כשרות בעיקר, 22וואו ס`האָט זיך נאָך געמאַכט אַז ווער פון די ניי אנגעקומענע כלי קודש זאָל זיך אָפּזוכן אַ שטעלע און זאָל נישט זיין אָנגעוויזן אין זיי. איבערהויפּט האָט זיי נישט געשמעקט דער צוטרוי וואָס די אַלע היימישע אידן האָבן געהאַט צו די כשרות וואָס איז געווען אונטער דער השגחה פון די רבנים וואָס מיר האָבן אויבן דערמאַנט, וואָס זענען אָנגעקומען קיין אַמעריקע פאַרן סאטמארער רב זצ"ל און האָבן במסירות נפש אויפגעשטעלט די יסודות הדת און בפרט די מערכת הכשרות על תילה.

מיט טייוולאָנישע אונטערוועלט-מיטלען האָבן זיי זיך גענומען אונטערברענגען די כשרות. ראשית דבר האָבן זיי גענומען צו הילף איינעם פון די ריזן פון דער מאפיא. צווישן זיינע בייזע טעראָר-אַקטן און רויבעריי, וואָס ער האָט אַדורכגעפירט, האָט ער זיך אויסבאַהאַלטן פון זיין אמת`דיגן מאפיא-צושטאַנד, אונטער דער מאַסקע פון אַ שטריימל און אַ בעקישע. קיינעם איז נישט איינגעפאַלן וואָס דער פּאַרשוין איז באמת. אזוי ארום, מיט אט די סאָרט מאַסקע, איז אים געלונגען חרוב צו מאַכן די וואונדערבארע און הונדערט-פּראצענטיקע מערכות הכשרות.

sm.1600.ער מיט זיינע מיטהעלפער האָבן זיך גענומען רעדן פון מכלומרשטע פּירצות וואָס מ`האָט "געטראָפן" ביי די סוחרים, פעקטאָריס און אַזוי ווייטער - וועלכע זענען געווען אמת`דיגע שומרי כשרות און געשטאַנען אונטער די פּערזענליכע השגחה פון רבנים גאונים וצדיקים ידועי שם. ווי געוויינליך האָבן זיי שוין געזאָרגט צו טרעפן ווער ס`זאָל "עדות" זאָגן וואָס ער האָט אַליין "געהערט" פון א כלי ראשון וואָס האָט דאָס אליין "צוגעזען". אין עטליכע טעג אַרום האָבן זיי אַליין געלאָזט דרוקן פּלאַקאַטן אין נאָמען פון די רבנים אָדער פון זייער קהילה, אז דער יעניגער האָט "פארלוירן" זיין חזקת כשרות... אזוי האָבן זיי אַריינגעברענגט א גאַנצע אנדרלמוסיא.

מיט אַזעלכע און ענליכע מיטלען האָבן זיי צובראָכן סוחרים נאמנים און בעלי-בתים פון לאַנגיאָריגע באוואוסטע פעקטאָריס. ווען ס`זענען אַריבער עטליכע וואָכן האָבן זיי דעם זעלבן, אויף וועלכן זיי האָבן ארויסגעלאָזט רינונים, געגעבן עצות אַריבערצוגיין אונטער זיי און זיי ועלן אים שוין געבן אַ ריכטיגן "הכשר".

דער סוחר, וועלכער האָט געזען ווי ער גייט ממש צו גרונד און וועט בלייבן ממש אָן פּרנסה, האָט באין ברירה אָנגענומען דעם פאָרשלא|ג. ווי נאָר ער איז אריבער צו זיי האָבן זיי געלאָזט מעלדן אין זייער נאָמען, דאָס דער יעניגער (געוועזענער חוטא ופּושע) איז חוזר בתשובה און מעתה שטייט ער שוין אונטער זייער אויפזיכט ויאכלו ענווים וישבעו...

מיט אַ שיינע פּאָר יאָר שפּעטער איז מען דערגאַנגען אַז דער פּאַטראָן פון כשרות - וויינשטאָק - איז פון דער מאַפיאַ. באַקאַנט געוואָרן איז דאָס פון א מעשה שהיה, וואָס דער מסבב כל הסיבות, וועלכער איז פּורע בגלוי פאַר די חוטאים בסתר, האָט צוגעפירט. דורך דעם איז נתוודע געוואָרן מה טיבו של ברנש זה.

דאָס איז געווען מיט מער ווי 02 יאָר צוריק. וויינשטאָק`ס ביזנעס איז אַריין אין סטאַק-מאַרקעט, און פאַר דעם מוז מען האָבן ריזן געלטער. צוליה דעם האָבן זיי געמוזט זיך באָרגן ריזן סומען, העכער זייער יכולת. זיי האָבן געמוזט זיך ווענדן צו זייערע חברים און נאָנט-באַקאנטע מאַפיאַ-לייט. אַזוי ארום האָבן זיין זיך כמעט גענצליך משתלט געווען איבער די דאָזיגע שחיטה. קיין געהעריגע קאָנטראָל און השגחה האָבן זיי נישט געדאַרפט, דען ווער וועט זיך דער וואַגן צו טראַכטן אויף א צל של ספק אויף "חסידישע" אידן, אפילו נישט מיט נידנוד של הרהור. צו דעם האָבן זיי געשטעלט ביי די קאַסע און ביי פאַרקויפן אידן מיט בערד און פּיאות, אַזוי אז ס`האָט קיינעם נישט געקענט איינפאַלן אַז דאָ איז עטוואָס נישט גלאַטיג.

ס`האָט שוין געהאַלטן אַזוי ווייט, אַז זיי האָבן זיך געוואַגט צו ברענגען געהרג`עטע און נישט קיין געשאָכטענע בהמות אין זייערע הויפּט-סטאָרס אין שבת קודש.

דאָ, וואו ס`איז שוין געווען מעשים אשר לא יעשו, וועלכע מ`האָט זיי אויסגעפירט נישט ביינאַכט, נאָר מש פאַר אַלע אין די אויגן, איז געוואָרן דערפון א רעדעריי און די גאַנצע שטאָט האָט זיך געקאָכט, אָבער קיינער האָט נישט זיך געוואַגט אַרויסגיין קעגן זיי. זייערע מכשירים, דער סיגעטער און באַטערער, האָבן דערפון געוואוסט, אָבער זיי האָבן מורא געהאַט, ווייל זיי האָבן געדראָט אַז ווער ס`וועט עפּעס רעדן פון דעם וועט באַקומען אַ קויל...

אין סאַטמאַר אַליין האָט זיך אויך געהערט א קול ענות חלושה, און פון מויל צו אויער זענען געווען איינציגע וואָס  האָבן גערעדט דערפון, אָבער צו טאָן צו דער זאַך האָבן אַלע מורא געהאַט פאר די דראָאונגען פון דער אייגענער מאַפיאַ. אַזוי האָט זיך דאָס געפירט עטליכע יאָהר בעוה"ר און אידן האָבן דערווייל געגעסן פּשוט`ע נבילות.

אין פאַרלויף פון עטליכע יאָר, האָבן זיך געטראָפן איינציגע ערנסטע מענטשן און צוגעהאָלפן פאַר ר` ליפּא פרידמאַן ע"ה, וועלכער האָט אָפּגעקויפט די מאַפיאַ פאר א סומע פון טבין ותקילין פון עטליכע מיליאָן דאָלער.

די מעשה איז אינצווישן ארויס לרשות הרבים, ביז ס`איז נתפּרסם געוואָרן מיט א 51 אָדער 71 יאָר אין דעם "בוטשער מאגאזין" און אויך אין דער "ניו-יאָרק טיימס".

אויב דאָס איז נאָך ווייניג צו איבערצייגן די "נאמנות" פון די דאָזיגע "כשרות", וועל איך אייך דערציילן אַ מעשה שהיה מיט אומגעפער 02 יאָר צוריק.

איש חסיד היה, אַ איד אַ ירא שמים אַ קאָסאָנער חסיד וועלכער האָט דעליווערט די קירש סודאַ (זיין נאָמען קען איך זיך אַצינד נישט דערמאָנען), ער איז געווען אַ שוואגער פון דעם חשוב`ן שוחט ה"ר אברהם לעווי, וואָס איז געווען אַ סיגעטער חסיד. ער האָט דערציילט וואָס בדידיה הוה עובדא. ווען ער איז געווען אַן אַרבייטער ביי וויינשטאק, איז ער געשטאַנען ביי די קאַסע און גענומען דאָס געלט, אין ערשטן סטאָר פון וויינשטאָק, וועלכע איז געווען אויף 221 לי עוועניו אין וויליאמסבורג.

ויהי היום, און ס`איז איהם אַמאָל אויסגעקומען אַריינצוגיין אין דעם פרידזשידער, און דא איז זיין בליק געפאַלן אויף אַ לונג (א ריאה) וועלכע איז געווען פול מיט סירכות רח"ל, וועלכע האָבן זיך גוט אָנגעזען אויף דער לונג הענגענדיג. ער אַליין איז געווען אַ זוהן פון אַ שוחט און אַליין אַ יודע ספר. ער האָט באַלד פאַרשטאַנען אַז די לונג איז איבערהויפּט נישט באַקוקט געווארן. דאָס האָט אים זעהר באַרירט און וויי געטאָן וואָס ס`טוהט זיך אָפּ אונטער זיין רוקן, און וויפיל אידן זעענדיג אז ער שטייט אין סטאָר, האָבן זייי דאָך נישט קיין צל של ספק אין דער כשרות פונעם סטאָר. פון גרויס עגמת נפש און שבירת הלב איז ער אַנידערגעפאַלן אין חלשות, שטייענדיג אין פריזשידער. זיין שוואגער, ר` אברהם לעווי הנ"ל, וואָס איז געוען דער משגיח, זעענדיג אַז דער שוואָגער, וועלכער איז געשטאַנען ביי דער קאַסע געלט, איז שוין אַ היפּשע וויילע נישטא ביי דער קאַסע, און דא שטייט שוין אַ גרויסע רייע קונדען, וועלכע איילן זיך און יאָגן זיך, זיי ווילן באַצאָלן און אַוועקלויפן, איז ער געלאָפן אים זוכן און דאָ האָט ער אים געטראָפן אויסגעצויגן אין פרידזשידער פאַרחלש`ט רח"ל.

קוים ווי מ`האָט אים דערמונטערט, און ער איז אַביסל צו זיך געקומען, האָט אים ר` אברהם לעווי געפרעגט: וואָס איז דיר געווען, פילסטו זיך נישט גוט? האָט ער נישט מער ווי געוויזן מיט`ן פינגער אויף די לונג, און קרעכצענדיג און וויינענדיג האָט ער אים געזאָגט: אויף מיין באָרד און אויף דיין באָרד, עסן מאַסן פון די דאָזיגע פלייש...

דער ר` אברהם לעווי איז דאָך אַ שוחט, ער האָט באַלד געזען וואָס דא גייט פאָר, עס איז אָבער אַ פּחדן - אַ שרעקענדיגער. זיין שוואגער - דער קאסאנער (יעדער קען אים דא אין אמעריקע און ווייסט זיין נאָמען, ער פלעגט דערליווערן די סודאַ), האָט צו אים געזאגט: שוין וויל איך דו זאָלסט אַריבערגיין מיט מיר צום סאטמאַרער רבי`ן זצ"ל, און דאָס דערציילן.

זיי האָבן מיטגענומען די לונג און זענען אריבערגעגאַנגען צום סאטמארער רבי`ן זצ"ל. דערזענדיג דאָס, האָט ער זיך זעהר דערשראָקן און ממש אויפגעטרייסלט געוואָרן. ער האָט געלאָזט רופן דעם שוחט מיט דעם באַטערער רב און זיי אָנגעשריגן: 01היתכן?! 22ווי קומט אזאַ זאַך צו פּאַסירן? האָבן זיי געענטפערט: די לונג האָט זיך... פאַרטוישט מיט דער לונג פון דער צעלעמער שחיטה...

האָט דער סאטמארער רבי זצ"ל צו זיי ווייטער געשריגן: 01"איך וואָלט געווען צופרידן ווען כ`ווייס אַז די לונג איז פון זייער שחיטה, אָבער כ`האָב מורא אַ  דאָס איז פון דער "אָ-יו" שחיטה, די געמיינע שוחטים!".

קיצור הדברים, זיי האָבן געכאַפּט דעם געהעריגן סילוק, און ווי ס`איז ידוע האָבן די דערציילערס שוין דאָרט לאַנג נישט מאריך ימים געווען.

ס`איז אויך ידוע ווי הרב טייץ שליט"א פון עליזאַבעט, ניו-דזשוירסי, וואָס איז נאָך מיט 02 יאָר צוריק, אַרויס עטליכע מאָל אין ראדיא און פארעפענטליכט: "די צינגען און לעבערס אין די הונדערטער - מער ווי מ`שעכט, ווערן פאַרקויפט ביי די וויינשטאָק"... אויך האָט ער פאַרפירט אַז מ`זאָל ח"ו נישט עסן קיין "סוויט-ברעסט" (גראשעצע) וואָס פון דעם איז דא אויף אַ בהמה נישט מער ווי אַ האַלבן פונט, און ביי זיי קען מען באַקומען די "גלאט כשר`ע" גראשעצע וויפיל מ`וויל, און ס`איז אַ פאַקט אַז די קעיטערערס קויפן טויזנטער פונטן דערפון...

פאַרשטייט זיך, יך אז די טעראר חברה האָט געבארבעט אוף הרב טייץ, .פאַרשטייט זיך, אַז די טעראר-חברה האָבן געאַרבעט אויף הרב טייץ, ביז מ`האnט אים אויך דאָס מויל צוגעמאַכט.

עטליכע יאָר שפּעטער איז דער אַלטער קיוויאשדער רב זצ"ל אריין צום סאטמערער רבי`ן זצ"ל און זיך באַקלאָגט אַז די שחיטה איז אין זעהר אַ ביטערן צושטאַנד, און באותו מעמד אים דערציילט עטליכע מעשיות.

אויך זיין איידעם (פון דעם קיווויאשדער רב ) פון פארעסט הילס, איז מיט אַ צייט שפּעטער אריין צום רבי`ן און מסביר געווען פאַר אים, אַז ס`איז אַ קלא דלא פּסיק, און די גאַנצע וועלט רעדט אויף די שחיטה אז ס`טויג נישט וכו`. ער האָט אים אויך פאָרגעלייגט אַ גוטן פּלאַן, אַז סאַטמאַר זאָל מאַכן אַן אייגענע שחיטה וואָס זאל זיין בכל ההידורים. ער האָט שוין געהאַט אויף דעם צוועק אַן אייגענעם שלאַכט-הויז מיט שוחטים יראים ושלמים, און אַ שטאטע שחיטה. בקיצור, אלעס איז שוין  עווען גרייט אָנצופאַנגען.

די טעראָר-מאַפיא האָט שוין נישט גערוט און מיט אַ טאָג שפּעטער, זענען אַרויס געפערליכע שפל`דיגע פּאשקעווילן קעגן איהם. לגופו של ענין, פאַר דעם וועלן מתקן זיי די שחיטה האָט ער שוין געהאַט אזויפיל טעראָר אַז ער איז געוואָרן "מסוכן", ביז ער האָט שוין מער נישט געקענט אויסהאַלטן און איז ענדליך אַנטלאָפן פון וויליאמסבורג קיין קווינס.

הרצחת וגם ירשת?

ס`איז וויכטיג צו באַמערקן, אַז לא די וואָס די בריונים און טעראריסטן האָבן אויסגעטיילט פאר די צעהלעמער שוחטים און פאר צעהלעמער רב זצ"ל, ביז זיי האָבן זיי גענצליך ערלעדיגט, האָבן זיי פאר זיך נאָך איבערגעלאָזט דעם יאָרן-פארהייליגטן נאָמען ביי דעם יהדות החרדית: "צעהלעמער גלאַט כשר פלייש". די תלמידים פון צעהלעמער רב האָבן פארעפנטליכט דעם פאלגענדן פּלאקאט (דעם פּלאַקאַט אַליין האָב איך נישט, נאָר כ`געדענק נאָך דעם לשון המודעה בערך ווי פאָלגענד):

חודש טבת תש"מ לפ"ק. "די אַלע וואָס זענען זיך מונע צו עסן פלייש פון דער באַוואוסטער פירמע 01מיל מאַרט קא. 22זאָלן וויסן אַז דער צעהלעמער רב זי"ע האָט בחיים חיותו בסוף ימיו שוין נישט געגעבן קיין השגחה, און עס איז נישט דא קיין שום השגחה פון קיין שום רב פון צעהלעם, 01און דער נאָמען צעהלעם אויף די פלייש איז שקר,22 און דאָס איז דאָס זעלבע פלייש פון וויינשטאָק, עס איז בכלל נישט פאַרא|ן אזא זאך ווי צעהלעמער שחיטה.

תלמידי הגה"צ מצעהלעם זי"ע

ווען מ`האָט געפרעגט אַ בוטשער, היתכן?! ווי פארקויפסטו צעהלעמר פלייש, ס`האָט דאָך נישט קיין שום השגחה פון צעהלעמער רב? ענטפערט ער: אין אמת`ן איז דאָס וויינשטאָק`ס פלייש, נאָר דאָס הייסט צעהלעמער ווייל מענטשן גלויבן נאָר אין צעהלעמער פלייש.

דעם דערמאָנטן פּלאַקאַט האָבן די צעהלעמער תלמידים מפרסם געווען. אויך איז דאָס געווען געדרוקט אין "מדריך" מיט יאָרן צוריק, אָבער די ביזנעס פירט זיך ווייטער אָן, און די פּאַרשוינען ערלויבן זיך נאָך צו גנב`נען דעם נאָמען, אויך לאחר הסתלקותו, בו בזמן וואָס נאָך בחיים חיותו האָט ער שוין פון לאַנג אראָפּגענומען דעם הכשר.

אַן ערד-ציטערניש ביי די "אָ-יו`

מיט 42 יאָר צוריק האָט אברהם ווערצבערגער געהאַט אַ קליינע שחיטה פאַר עופות אין וויליאמסבורג. ווען ס`האָט זיך שוין געפאדערט אַ סאך עופות האָבן זיי זיך גענומען שעכטן אין אַ גרויסען שחיטה-פּלאַץ. איין שוחט האָט געשאָכטן 005,1 עופות אין אַ שעה! מ`האָט געשאָכטן אויף די ליין (שעה`ן) פארעדיגער-הייט. די גאַנצע שטאָט האָט געקאָכט, מ`האָט דערפון גערעט אין ברייטן, אָבער צום סאטמארער רב זצ"ל האָט מען נישט געקענט צוקומען. די גבאים האָבן געהאַלטן אַ גוט אויג און אויף וועמען זיי האָבן געהאַט אַ פאַרדאַכט האָט מען שוין זיך באַוואָרנט ער זאָל זיי נישט קענען קאליע מאַכן די ביזנעס, דאָרט וואו די גבירים זענען אויך שותפים געווען. מענטשן האָבן שוין אָנגעהויבן זיך מתנזר זיין פון די עופות און די אייגנטימער האָבן איינגעזען ווי דאָס געשעפט פאַלט און אויב מ`וועט זיך נישט כאַפּן באַצייטנס וועט שוין זיין צו-שפּעט.

sm.1600.דאַן האָבן זיי זיך אונטערגעגאַרטלט, און דער סיגעטער מיט דעם... ז"ל (ער איז שוין אַ שוכן עפר וויל איך נישט פּורש בשמו זיין) זענען אַרויס מיט אַ בריוו אין וועלכן זיי האָבן אויסדריקליך מתיר געווען 01צו שעכטן אויף די פּארעדיגע מאַשינען און דאָס מ`מעג שעכטן 002,1 עופות אין אַ שעה, און 009 עופות אַ שעה איז אויף זייער אחריות.

ביז 22דעם דערמאָנטן בריוו פון די צוויי דערמאָנטע רע-בנים איז געווען אַ גדר און תחום ביי די "אָ-יו" שחיטה, וואָס מ`האָט נישט געשאָכטן מער ווי 004 עופות אַ שעה. אָבער ווי נאָר די סאַטמאַרער שחיטה האָט זיך גענומען שעכטן מיט`ן כתב פון די צוויי רבנים - רע-בנים, האָט מען שוין געצוואונגען די "אָ-יו" רבנים זיי זאָלן צולאָזן אויך ביי זייער שחיטה, צו שעכטן 002,1 עופות אין אַ שעה... די קאָמפּאַניס האָבן געטענה`ט: "סאטמאַר ברויך ווייניגער שוחטים און מיר דאַרפן האָבן אזוי פיל שוחטים?!..."

הזהרו מן הצבועים

אַצינד וויל איך נאָך באותו ענין ציטירן אַן עובדא, ווי ס`ווערט געברענגט אינ`ם ספר "מנחת יהודה" פּרק ט` עמוד פ"ג. כ`וועל דא ציטירן אַלעס וואָס ער שרייבט מיט דעם פאָלגענדן לשון:

"עס איז כדאי צו באמערקען דאָס וואָס אַ סאַך מענטשן טוען זיך פארזיכערן אויפ`ן פארלעסליכקייט פונעם בעל הבית ווייל ער טיילט צדקה מיט אַ ברייטע האַנט וכדומה, הגם דאָס איז אַ געוואלדיגע מצוה, און וואויל איז זייער חלק אין די מצוה, אָבער 01דאָס צייגט נישט איבער די נאמנות פון דעם איד אין זאַכן וואָס האָבן צו טוהן מיט כשרות".

אין דעם זעלבן ספר שרייבט ער ווייטער:

אויף דעם וועלן מיר אייך ציטירן די שוידערליכע פּאַסירונג וואָס האָט פּאַסירט דא אין אמעריקע מיט בערך 04 יאָר צוריק (אדרבא, פרעגט אייך נאָך ביי די זקנים). אַ איד האָט געהאַט אין דער "איסט סייד" (די שענסטע אידישע געגנט אין ניו-יאָרק אין יענע צייטן, דאָרט האָבן געוואוינט אידן שומרי תורה ומצוות, וואָס האָבן מדקדק געווען אויף יעדע מצוה פון די תורה, רעכט היימישע אידן), אַ פלייש פאבריק. ער האָט פאַרקויפט פלייש, האָלסעיל און ריטעיל, כלערליי פליישן, וואורשטן, סאלאמי`ס, פּאסטראמי, און דאָס גלייכן.

דער אייגנטימער פון דער פאבריק איז געווען `אַ היימישער הונדערט פּראָצענטיגער אָפּגעהיטענער איד מיט אַלע פּיטשיווקעס`, מיט אַ לאַנגע באָרד דערצו. זיין הכנסת אורחים האָט געשמ`ט אין דער גאַנצער וועלט, ממש ווי אברהם אבינו ע"ה. תיכף ווי אַ איד איז אריינגעקומען האָט מען אים דערלאַנגט אַ סידור צו זאָגן ברכות און גלייכן, וואשן צו נטילת ידים, בענטשען, און אזוי ווייטער, און געטיילט האָט ער צדקה מיט אַ ברייטער האַנט, אויף אזוי ווייט אז די טיר האָט זיך בא אים נישט אפּגעשטעלט. איין משולח איז אַרויס, און דער אנדערער איז אַריין. מען איז געשטאַנען אין די רייע ממש פון צופרי ביז ביינאַכט. די פאַבריק און די געשעפטן האָבן אנגעפירט די אנגעשטעלטע, און ער איז געזעסן און געטיילט צדקה (א זעלטענע דערשיינונג אפילו היינטיגע צייטן).

די נתינות זענען אויך נישט באשטאַנען פון קליין געלט, נאָר פון גאָר פעטע מטבעות, און דאָס אַליין האָט אויך צוגעברענגט, אז ווי עס האָט זיך געפונען אן ערליכער יוד אַ מדקדק, האָט ער נישט געוואָלט פאַרזוכן פון קיין שום אַנדערע פלייש, נאָר אויסשליסלעך פון דעם יוד`ס פאַבריק.

אויסער אַלעם האָט די פירמע געהאַט זייער אַ גוטען נאָמען, ווייל עס האָט געטראָגן אויף זיך דעם סטעמפּל, אז עס שטייט אונטער די השגחה פון אַ גאָר חשוב`ן, אונגאַרישן רב, וואָס האָט משמש געווען אינדערהיים אין איינע פון די חשובסטע קהילות, אַ גדול וגאון בתורה וואָס האָט מחבר געווען אַ סאך שאלות ותשובות ספרים, און האָט זיך געשריבען און מפלפּל געווען אין לערנען מיט אַלע גדולי הדור. עס איז פּשוט אויסגעקומען אז די אנדערע בוטשערס האָבע כמעט נישט געקענט פארקויפן קיין פלייש, ווייל אַלע אידן האָבען נאָר געקויפט ביי דעם בעל צדקה.

טייל האָבן געקויפט צוליב די גרויסע צדקות פון דעם בעל הבית, טייל האָבן געקויפט ווייל זיי האָבן גערעכנט אז דורך דעם וועלן זיי קענען ארויסבאַקומען אַ שיינע נתינה פאר זייערע נאָנטע אין אייראָפּע, און טייל האָבן געגעסען די פלייש ווייל זיי האָבן באַקומען אומזיסט (אויך אַ חלק פון זיינע צדקה-טעטיקייטן, רבנים, ראשי ישיבות, מלמדים, און טייל ישיבות האָט מען געטיילט פלייש אומזיסט).

פּלוצלונג אינמיטן אַ טונקעלע נאַכט, האָבן די פּאָליציי געפּאַקט ווי מען לאָדנט אָפּ אין פאַבריק, פון צוויי גרויסע טרעלערס, פערדן-פלייש און קאמעלען-פלייש. די פּאָליציי האָט געמאַכט שטרענגע פאָרשונגען (ווייל יענע צייטן האָט די רעגירונג געהאַלטן אַ שטרענג אויג איבער אַלע פלייש-פאַבריקען, און אז מען פלעגט טרעפען שווינדלערייען האָט מען שטרענג באַשטראָפט. ליידער איז דאָס אויך נישט דאָ היינט). מ`האָט זיך דערוו?fסט אז עס פירט זיך אזוי שוין לאַנגע יאָרן. די האָר שטעל/ זיך איינעם קאפּויער, בלויז הערנדיג די מעשה.

איידער וואָס און ווען, איז דער בעל הבית געוואויר געוואָרן אז מען האָט געכאַפּט דעם שווינדל, און זאָפאָרט געכאַפּט די פיס אויף די פלייצע אין פאַרשוואונדן געוואָרן.

די שטאָט האָט זיך געקאָכט, עס איז געגאַנגען אַלעס אויף קעסל און כלים, מען האָט נישט אויפגעהערט רעדן פון דער פּאסירונג, סיי אין די בתי מדרשים, סיי אין די מקוואות, סיי אין די געשעפטן. אפילו קליינע קינדער אין חדר האָבן אויך גערעדט מיט גרויס התרגשות אויף די עוולה וואָס מען איז באגאנגען, אז מען האָט זיי געפיטערט מיט פערדן און קאמלען פלייש. זיי האָבן דאָך בפירוש געלערנט אין חומש ביים רבי`ן אז מען טאָר דאָס נישט עסן, האָבן זיי אויסגעשריגן מיט גרויס געוויין.

מען קען גאָרנישט שילדערן מיט ווערטער דעם טומל און אויפגעברויזטקייט פון קליין ביז גרויס.

איינער האָט זיך צושריגן: "מען דאַרף כאַפּן דעם וואגאבונד און הרג`ענען". דער צוויטער האָט צוריקגעענטפערט: ניין! דאָס איז נישט דער ריכטיגער וועג. מען מוז ווייזן אַ מוסר השכל פאר די קומענדיגע דורות, אז אזוינס טאָר נישט פּאַסירן! מען דאַרף אריינשלעפּן דעם יוד אין בית המדרש און אויסרופן די עוולה וואָס ער איז באגאנגען, און אויסרעכענען פון די תורה און דברי חז"ל, די האַרבקייט פון דער עבירה און דעם גרויסן שטראָף וואָס וואַרט אים נאָך אויפן עולם האמת, און צום שלוס פון די ווערטער דאַרף יעדער איינער נעמען אין די הענט אַ גרויסן קאנטשיק און זיך אויסשטעלן אין אַ רייע, און יעדער זאָל אריינציילן וויפיל ער אזי בכוח. דאָס זעלביגע זאָל טוהן דער צווייטער און דער דריטער און אַלע אַנדערע, און יעדער זאָל געבן אַ שפּיי אין פּנים" (דאָס אַלעס איז ציטירט פון ספר "מנחת יהודה", און ער איז ווייטער ממשיך):

"אַנדערע האָבן באַטאָנט, אַז נישט נאָר דער בעל הבית איז שולדיג. די ארבעטערס, די משגיחים, ווי אויך די רבנים המכשירים, טראָגן אויף זיך די זעלבע שולד ווי דער בעל הבית אליין, און ממילא איז זעלבסטפארשטענדליך אז זיי דארפן אויך באשטראָפט ווערן פּונקט ווי דער בעל הבית, ווייל זיי האָבען זיך נישט וויסנדיג געמאַכט.

ענדליך האָבן די פּאָליציי געטראָפן דעם בעל הבית און האָבן אים אריינגעזעצט אין טורמע און ער איז דאָרט אַוועק ל"ע. קאָמענטאַרן אויף די מעשה זענען איבעריג. (די מעשה איז געווען באשריבן גענוי אין אַלע צייטונגען)".

ביז אַהער האָב איך ציטירט גענוי דעם לשון פון דעם דערמאָנטן ספר. די מעשה איז געשען אין די "בערנשטיין בוטשער שאפּ" פון דער איסט-סייד. די השגחה איז געווען פון הגה"צ ר` אלטער שאול פעפער זצ"ל, וועלכער האָט מחבר געווען עטליכע שאלות ותשובות ספרים און זיך געשריבן מיט | סאַך גדולים פון אייראָפּע. נאָך דעם ווי ער האָט זיך דערוואוסט די מעשה, און געזען ווי מ`האָט אים אזוי פארפירט, האָט ער באַקומען אַ הארץ-אַטאַקע רח"ל, און פון גרויס ערגערניש איז ער ל"ע נפטר געוואָרן.

אין דעם זעלבן פּרק איז ער נאָך מאַריך אַ סאַך וועגן דעם ענין. געוויינליך וויל איך דאָ נישט אינגאַנצן ציטירן. כ`וויל נאָר נאָך ציטירן, וואָס ער ברענגט די ווערטער פון הרה"צ מסאטמאר זצ"ל, וזל"ק:

"עס ווייטיגט דאָס הארץ, אַז אין דער מדינה (אמעריקע) ווערט יעדע זאַך פארוואַנדלט אין אַ ביזנעס. די עיקר כוונה פון די פאַבריקאַנטען איז צו פאבריצירן אַ סאך און צו פארדינען אַ סאך, און זיך בכלל נישט אומצוקוקן אויפן כשרות פון דעם וואָס ווערט פאַבריצירט (דאָס איז גערעדט מצד די בעל-בתים), און אַזוי זעט מען אויך ביי די השגחות וואָס מען גיט אויף כשרות, מען גיט השגחות אויף אַזעלכע זאַכן וואָס די מכשולות זענען געוואַלדיג.

דער אומגליק איז, ווייל דער גאַנצער ענין פון כשרות און השגחה געבן איז געוואָרן  אַ ביזנעס, במילא איז אויטאָמאַטיש בטל געוואָרן די גאַנצע פארלעסליכקייט פון דער רב המכשיר".

דאָס זענען די דיבורים פון סאטמאַר`ער רב זצ"ל פון ווען ער איז נאָך געווען אין די כוחות, מיט 61 יאָר צוריק. נו, קענט איר אייך שין אַליין פאָרשטעלן, ווי איז דער מצב געווען אין זיינע לעצטע יאָרן, ווען ער איז שוין נישט געווען מסוגל צו האַלטן אַן אויג און צו שטיין על המשמר.

די צרה איז בעיקר וואָס די יעניגע מאפיא`ניקעס האָבן אויסגעפירט אַ שידוך... זיי האָבן צוזאַמענגעפּאָרט די שטריימלען מיט די ווייסע זאָקן פון גוט געראָטענע און לאַנגיאָריגע טעראָריסטן, וועלכע זענען אימשטאַנד אָפּצוטוהן דאָס ערגסטע אין דער וועלט - "לשם שמים" געוויינליך - פון איין זייט, מיט די רודפי בצע ושלמונים, וועלכע זענען גוטע פאַכלייט אין "שמירן די רעדער" זיי זאָלן גוט פאָרן... ווען זיי זענען גוט אנגעלאדענט מיט גרויסע געלטער, און אויף זייער אַדרעס אדרעסירט...

איינע פון די אונטערוועלט-שטיקלעך וועל איך דאָ דערמאנען. כ`גלויב אַז אַ סאַך פון אונדז וועלן נאָך גוט געדענקען די פּאַסירונג, וועלכע איז פאַרלאָפן אין יאָר תשי"ז אומגעפער.

דער מארגארעטענער רב, הרה"ג ר` אברהם קליינמאן, וועלכער האָט שוין נישט געקענט סובל זיין דעם מצב השחיטה, דער דאזיגער צושטאַנד האָט אים וויי געטאָהן און געשטאָכן כמדקרות חרב. מיט גרויס מי און מסירות-נפש האָט ער געגרינדעט אַ ספּעציעלע שחיטה פאר גסות, אַ שחיטה מתונה מיט אלע הידורים.

ווי יעדער קען זיך פאָרשטעלן, האָט דער אויטאָמאַט-מאַשין פון טעראר זיך אין אַ גרויסן טעמפּאָ צולאָזט. מ`האָט אים גלייך טעראָריזירט מיט כל מיני שטיקלעך, און אָנגעמאַכט גרויסע צרות, וואָס דאָס איז דאָך זייער לחם חוקם: "זה דרכם כסל למו". אָבער ער האָט מקיים געווען דעם פּסוק (ישעיה נ,ו): "גוי נתתי למכים ולחיי למורטים, פּני לא הסתרתי מבלימות ורוק".

אין אַ שיינעם העלן דאנערשטיגדיגן טאָג (דוכט מיר פּרשת קורח איז דאָס געווען), גייענדיג אין ווליאמסבורג, לעבן אַ גרויסן אפּארטעמענט הויז, האָט אים אריינגעשלעפּט אַ הויכער שוואַרצער יונג און אים געזאָגט: אויב דו נעמסט נישט אויף דיר צו ליקווידירן די שחיטה, ווערסטו שוין דא אויפ`ן אָרט געשאָכטן מיט דעם לאַנגן מעסער וואָס כ`האַלט אין דער האַנט. דער מאַרגאַרעטענער רב האָט אים באַלד געזאָגט, אַז ער וועט שוין פון היינט און ווייטער אָפּשטעלן די שחיטה.

דער מאַרגאַרעטענער רב האָט אָבער אויך נאָך דעם נישט געקוקט אויף גאָרנישט און מיט מסירות נפש ווייטער אָנגעהאַלטן די שחיטה, וואָס פירט זיך נאָך עד היום הזה, און ער האָט זוכה געווען צו אנדערן פּסוק, וועלכער שטייט דאָרט: "וה` אלקים יעזר לי על כן לא נכלמתי על כן שמתי פּנים כחלמיש ואדע כי לא אבוש".

די טראגעדיע גרעסער ווי די היסטאריע

שרייבענדיג די סעריע ארטיקלען, באגעגענדיג די פילע שטאף אין דעם געביט, האָב איך איינגעזען אַז די טראגעדיע פון כשרות איז פיל גרעסער ווען מ`דערנענטערט זיך מיט עטליכע יאָרן נענטער צו די היינטיגע זמנים, וועלכע מיר האָבן דאָס שוין בייגעוואוינט. פון שטענדיג אָן איז געווען ידוע אַז די מרשיעי ברית זענען געווען פּראסטע לייט און געמיינע טיפּן. די בהמה איז זיי געלעגן אויפ`ן פּנים, ווי ס`פּאַסט פאר דעם ריכטיגן טיפּ פון דעם כשר שבטבחים - שותפו של עמלק. אָבער די לעצטע פּאר צענדליגע יאָר איז געווארן אַ נייער באַגריף אין דעם כשר של טבחים - ווייל טאַקע און דווקא דער 01כשר 22שבטבחים, די יעניגע וועלכע האָבן כסדר געשריגן אַז אַלע אנדערע זענען טריפה, און זייערס איז אַנדערש, זייערס איז עפּעס ספּעש.ל.. נאָר דאָס איז "כשר".

יאָ, רבותי! ס`האָט זיך ליידער אַרויסגעוויזן, אז דאָס דווקא איז "שותפו של עמלק". זייערער איז טאַקע טריפה, אָבער נישט סתם-פּשטות טריפה נאָר עפּעס... ספּעשל טריפה. ליידער איז אַזוי געווען ביי זיי דער מצב און ווי מיר האָבן דאָ לעצטנס געזען, איז נאָך ביזן היינטיגן טאָג דאָס זעלבע. טראץ דעם וואָס מזמן לזמן האָט זיך ערגעץ וואו געשאַפן אַ התעוררות, און ווי מ`האָט עפּעס געכאַפּט זייערע "כשר`ע בוטשערס" ביי עפּעס שענדליכעס, איז געוואָרן א התעוררות און מ`האָט געלארעמט, אָבער ארויסגיין אין דער עפנטליכקיט האָט מען מורא געהאַט. כל בר בי רב - א יעדער קליין קינד האָט געוואוסט, אַז ארויסצוגיין קעגן זיי איז דער פּשט - זעלבסטמארד.

איינער פון די וועלכע האָבן זיך אַריינגעלייגט בעובי הקורה און געטאהן אין דעם געביט מיט מסירות נפש ממש, טראָץ די פילע ליידן און טעראר, איז געוויס הגאון הצדיק מדעברעצין שליט"א.

אומגעפער אין יאָר תשל"ה האָט ער פּרובירט צו שאַפן אַ ספּעציעלן אָרגאַן, וועלכער זאָל זיך באַפאַסן מיט דעם כשרות-געביט און ארויפברענגען אַלע שאלות וועלכע קומען אַרויף על הפּרק, מ`זאָל זיי באהאנדלען און זען צו פארבעסערן און צושטעלן, ס`זאָל אַלעס זיין אין בעסטן אָרדענונג כדת משה וישראל.

 אין העפט "מדריך לכשרות" פון חודש מרחשון-כסלו ה`תשל"ו (שנה ג`, קונטרס ט"ו), אין דער אויסגאַבע פון דעם וועד הכשרות, וועלכער איז געשטאַנען אונטער זיין אויפזיכט, אין דעם "וואָרט פון די רעדאַקציע" איז ער ארויס מיט א פארווארט ווי פאָלגענד (כ`בין דאָ מעתיק וואָרט ביי וואָרט):

א) אויף דעם ערשטן בליק וועלן זיך אפשר אַ טייל ליינערס וואונדערן אז "מען גייט באַשרייבן דעם מצב השחיטה אין אמעריקע"? עס טראַכט זיך, אז אַזאַ קיבוץ מיט יראים ושלמים ווי עס געפינט זיך אין ניו-יאָרק, מיט רבנים מובהקים, שוחטים יראי ד`, איז אפילו אין דער היים אויך נישט געווען, בפרט אז עס דרייט זיך א שמועה אין די גאַסן, אז דער מצב פון שחיטה האָט זיך די לעצטע פּאָר יאָר אַ סאַך פאַרבעסערט. לעת עתה איז שאַ-שטיל, אַלעס זעט אויס צו זיין על צד היותר טוב, ויאכלו ענוים וישבעו. צו וואָס דאַרף מען טומלען און דערוועקן אַלטע וואונדן?

ב) טאַקע צוליב דעם מוזן מיר באַמערקן און אויפוועקן דעם עולם. דער מצב איז גאָר אן אַנדערער ווי דער ציבור שטעלט זיך פאָר. נישט נאָר אז דער מצב האָט זיך לגמרי נישט פארבעסערט, נאָר אדרבא, במשך הזמן ווערט אלץ ערגער און ערגער אין געביט פון שחיטה.

ג) פארגעסט נישט, רבותי! אַז דער רוקניין, דער יסוד פון גאַנצן כשרות, איז די שחיטה. אַלע מיני מכשולים פון כשרות, בכללות ביי פּראָדוקטן, קומען נישט אין פארגלייך צו דער האַרבקייט פון שחיטות, וועלכע קען ח"ו זיין נבילות וטריפות, במלוא המובן.

ד) עס איז שוין אין די לעצטע פּאָר יאָר געהערט געוואָרן פון דאָ און דאָרט דברי התעוררות און געשרייען אז מען זאָל עפּעס טאָן קעגן דער אומפאַראַנטוואָרטליכקייט אויף דעם געביט. אָבער חוץ הבטחות זענען קיין ממשות`דיגע זאַכן נישט געטאָן געוואָרן.

ה) אַזוי ווי פאַר דעם ברייטן ציבור איז נישט באוואוסט וואָס עס קומט-פאָר אין עניני שחיטה ביי די פלייש וואָס מיר עסן, האָבן מיר געשפּירט א חוב אויספירלעך צו באַשרייבן דעם מצב בפּרטי פּרטיות, וואָס אַזאַ באשרייבן האָט זיך שוין פון לאַנג פאַרלאַנגט, אָבער עס איז נישט געטאָן געוואָרן ביז היינט.

ו) דור הולך ודור בא, די אייראָפּעאישע אידן געדענקען נאָך אַביסל ווי אַזוי די שחיטה האָט אינדערהיים אויסגעזען, אָבער דער יונגער דור ווייסט ממש גאָרנישט, על-כן האָבן מיר גענומען צייט און מי (און מסירות נפש, כידוע, וד"ל) נאָכצופאָרשן די זאַך.

ז) אַ וודאי דאַרף מען נישט באַשולדיגן די רבנים וועלכע זענען באַקאַנט אין שחיטה און שרייען נישט. זיי האָבן פּשוט מורא. איבערהויפּט ווען עס ווערט אויך גענוצט דער כח פון פּראָפּאַגאַנדע דורך פאַרשידענע מענטשן, ווערן זיי ווי געבונדן, זיי קענען נישט אויפמאַכן זייער מויל.

ח) מען זעט בעוה"ר ווי דער יונגער דור וואַקסט מיט עזות און חציפות וואָס קוקט אויס ווי אַן אומפאַרשטענדליכע זאַך, נאָר דער פּרי חדש (יו"ד סי` פּ"א) שרייבט אַז מאכלות אסורות איז גורם צו עזות און חציפות, און הגם דער מוסד און די עלטערן מוטשען זיך צו געבן דעם בעסטן חינוך זעהט מען ווייניג פּירות דערפון.

ט) מיר זענען נתעורר געוואָרען פון גדולים וטובים, מיט דער טענה פאַרוואָס מיר פאַרשווייגן דאָס הפקרות פון די שחיטה, וואָס דאָס איז דער שורש פּורה ראש ולענה אין אַלע עניני כשרות, היתכן? על-כן האָבן מיר איינגעזען אז די טענה איז אַ גערעכטע.

י) אויך אין די לעצטע צייטן האָבן זיך געמערט די פאַרשידענע אומגליקן רח"ל הן ברוחניות והן בגשמיות, תסמר שערות ראש, הנסתרות לה` אלקינו וואָס דער גורם דערצו קען זיין, אָבער הנגלות לנו ולבנינו אַריינצוטראַכטן אַז דאָס אַלעס קומט נאָר פון מאכלות אסורות, אזוי ווי עס האָבן שוין מעיד געווען גאונים וצדיקים.

יא) מיר האָפען אז דורך דעם אַרטיקל וועט ארויסקומען אַ קידוש השם און אַ תיקון גדול אין ענינים פון שחיטה, ופּועל ה` בידינו תרצה, עס זאָל נתרבה ווערען ביי אונדז די קדושה און טהרה און ס`זאָל נתרומם ווערן קרן התורה וישראל עד ביאת גואל צדק ומלכינו בראשונו במהרה דידן ברוב רחמיו וחסדיו אמן.

ביז אַהער איז דער "פאָרוואָרט" פון דערמאָנטן העפט "מדריך לכשרות" אויף וועלכן ס`איז פאַראַנטוואָרטליך איינער פון די גרעסטע אָגעזעענע פּוסקים בדורנו, דער גאב"ד פון קהל יסודי התורה און מלפנים רב ואב"ד דק"ד דעברעצין יצ"ו. שוין באַלד אין אָנפאַנג "פאָרוואָרט", סעיף א`, איז קענטיג ווי מ`מאַכט אַוועק דעם "טעות הקהל", דאָס עס איז כאילו ווי דער מצב הכשרות וואָלט שוין בעסער געווען... ניין! אדרבא! ס`איז נאָך פיל ערגער!!! און ס`האַלט זיך אין איין פאַרערגערן, אנשטאָט צו פאַרבעסערן. ווי מ`קען גאַנץ קלאָר זען, אין אַלע סעיפים פון פאָרוואָרט, האָט מען שוין גענוג גערודערט וועגן דעם, אָבער ס`איז געווען ווער ס`זאָל די התעוררות קאַלט מאַכן, מיט דעם אור-אלטן עמלק`ישן "אשר קרך", וואָס ער האָט דיך קאַלט געמאַכט - דאָס איז טאַקע אַ שטיקל פון דעם נייעם מאָדערנעם "שותפו של עמלק" דער כשר שבטבחים...

ווי ער זאָגט ווייטער (אין סעיף ד`): אָבער חוץ הבטחות זענען קיין ממשות`דיגע זאַכן נישט געטאָן געוואָרן!

רבותי! אַביסל התבוננות אין דעם סעיף ז`: 1) ווער האָט געזאָגט דברי התעוררות אין דעם געביט און פון וועמען זענען דאָס געווען די געשרייען, אַז מ`זאָל עפּעס טאָן קעגן די אומפאראנטווארטליכקייט אויף דעם געביט?... 2) ווער זענען דאָס די אומפאַראַנטוואָרטליכע?! 3) און די דריטע קשיא: ווער האָט די הבטחות געגעבן - און הבטחות וואָס דערמיט האָט מען געווענליך איינגעשטילט די געשרייען!...

רבותי! כ` וועל אייך מגלה-סוד זיין, אחת לאחת. כ`שטעל מיר פאָר, דאָס קיינער פון אייך איז נישט אַזוי נאַאיוו און תמים נישט צו וויסן ווער, וואָס און וועמען מ`מיינט דערמיט, נאָר כ`וועל דאָס אַרויסשרייבן אויף פּשוט`ע מאַמע-לשון: 1) די התעוררות און געשרייען זענען געקומען פון די אמת`דיגע גדולי התורה, רבנים וועלכע ס`האָט זיי דאָס הארץ געוויי 01געווייטאָגט 22אויף דעם עדת מרעים בנים משחיתים, וועלכע זענען גרייט פאַר אַ בצע כסף אָפּטאָן דאָס ערגסטע אין דער וועלט. 2) די אומפאַראַנטוואָרטליכע זענען פּשוטו כמשמעו - די רודפי בצע אליין, די מאַפיאַ איינגעהילט אין די שטריימל-בעקישע און ווייסע זאָקן... 3) די הבטחות-געבער דאָ זענען די רע-בנים, נישט קיין סטאַטוס קוואָ רבנים, און אפילו נישט קיין נעאָלאָגן - נאָר... נעn-חסידים - אַנטי-חסידות`ניקעס וועלכע פירן זיך על טהרת ה"שיטה" - כשר שבטבחים, די וואָס זאָגן אַז "נאָר מיר זענען כשר"... ווי די חז"ל זאָגן: אז עמלק האָט אַלעמאָל געקענט טוישן זיין אויסזען, אַמאָל עמלקי און אַמאָל אַ כנעני און אַזוי ווייטער. און א מאָהל .... אוק....

(נישט בלויז פאר קיין נזיד עדשים בלויז, נאָר פאר גוטע טייערע פּרייזן, טבין ותקילין - און אפשר איז גאָר דער נזיד עדשים אויך געקאָכט אין גוטע פעטנס פון די חלב על טהרת הקודש?! על טהרת ה"שיטה"). זיי האָבן זיך ארויסגעשטעלט צו פארדאמען יעדער מינדעסטער התעוררות קעגן דעם מכשיל זיין את הרבים.

לפי האמת וואָלט מען געקענט זיך אָפּשטעלן אויף יעדן סעיף פון דער הקדמה-פאָרוואָרט און זען ווי ס`זענען דאָרט פאַרוויקלט די שענדליכע מעשים וואָס דאָרטן טוט זיך אָפּ, און מחמת פּיקוח-נפש האָט דאָס דער שרייבער פארהוילן צווישן די ליניעס. צוליב דעם וועל איך שוין אַצינד אַריבערגיין צו סעיף ו` פון דער הקדמה - און הערט אויס וואָס דאָרטן שטייט: דור הולך ודור בא, די אייראָפּעאישע אידן געדענקען נאָך אַביסל ווי אזוי די שחיטה האָט אינדערהיים אויסגעזען אָבער דער יונגער דור ווייסט ממש גאָרנישט. על-כן האָבן מיר גענומען צייט און מי (און מסירות-נפש כידוע וד"ל) (די פארקלאמערטע אין מקור) נאָכצופאָרשן די זאַך.

אַלזאָ, טייערע אידן! חזו מאן גברא רבא קמסהיד עלוהי, זעט איר אליין ווער איז אויף זיי מעיד, אויף זייערע שענדליכע מעשים. נישט איך שרייב דאָס, נאָר דער מחבר פון דעם מדריך לכשרות. נישט היי יאָר, נאָר אין יאָר תשל"ו, חודש כסלו (מיט בערך 6 האלב יאָר פריער) שרייבט דער שרייבער בפקודת איינעם פון די גדולי הפּוסקים אין אונדזער דור, הגאון הצדיק דעברעצינער רב שליט"א, נישט מער און נישט ווייניגער: דאָס כדי צו ערקלערן פאר`ן יונגען דור וועלכער האָט נאָך נישט געזען און ווייסט ממש גאָרנישט ווי אזוי אַ שחיטה האָט אינדערהיים אויסגעזען, צו דעם פאדערט זיך מסירות נפש... מצד וועמען איז די סכנת נפשות? ווער איז דאָס עלול איז צו מעניש זיין אַ גאון גדול בישראל פאר דעם אויסזאָגן דאָס געהיימעניס?... זענען דאָס די שוואַרצע פּאָרטאָריקאַנער? אָדער די נעגער, אָדער אפשר גאָר די ציונים, וועלכע זענען עלול אויף שפיכות דמים? (ווי הגר"ח סאלאווייציק מבריסק זצוק"ל האָט געזאָגט). אָבער ווי איר ווייסט, אָט די אַלע גייט דאָס נישט אָן, זיי קימערט דאָס גלייך ווי דער פאריעהריגער שניי, נו, ווער קען דאָס זיין אַזוי שעדליך?!.. איז דער איינציגער תירוץ: דער "כשר" שבטבחים און דער "מכשיר" שבטבחים - די שותפים של עמלק... דאָס מאָל אין דער חסידישער טראגע מיט אַ שטריימל-בעקעשע און ווייסע זאָקן, אויף וועלכע מ`קען זאָגן דעם פּסוק: "נביאיך חזו לך משאות שוא ותפל ולא גילו על עוונך להשיב שבותך" וגו`.

אַ הסכמה אויף די אַלע ווערטער איז צו זען אין דער זעלבער הקדמה סעיף ז`, וואו ער פאַרטיידיקט די רבנים, מ`זאָל זיי נישט באַשולדיגן, וואָס טראָץ דעם וואָס זיי זענען באַקאַנט אין שחיטה און שיירען נישט פאר מורא.. איבערהויפּט ווען ס`ווערט אויך גענוצט דער כח פון פּראָפּא|גאַנדע דורך פאַרשידענע מענטשן, ווערן זיי ווי געבונדן, זיי קענען נישט אויפמאַכן קיין מויל.

sm.1600.צוגייענדיג צו דער סעריע באשרייבונגען פון די "שחיטה פון גסות אין אמעריקע" נעמט זיך דער מחבר פאָרצושטעלן פאַר די לייענער, ווי אַמאָל האָט אויסגעזען אַ שחיטה, און דערביי ציטירט ער פון די ספרי קודש, ראשונים און אחרונים וועלכע שמועסן אין דעם געביט.

די שחיטה בימים כתיקונם

אויף דעם כאראַקטער פון א שוחט ברענגט ער אַראָפּ דעם שערי תשובה לרבינו יונה ז"ל.

אין אלע דורות ביז די לעצטע צייטן איז די אומנות פון שחיטה געווען אַ מלאכת שמים, וועלכע איז געווען רעספּעקטירט. מען האָט זיך באַצויגן דערצו מיט געוויסע געפילן, מיט אַכטונג און וואכזאַמקייט. עס איז געווען באַטראַכט אַלס אַן איידעלע פאַך, וועלכער באשטייט פון יראת שמים, קענטעניס אין הלכות שחיטה, מייסטערשאפט און ערפארונג".

אויף די פראַגע: ווער האָט באַצאָלט דעם שוחט? ווער איז געשטאַנען איבער דעם שוחט ביי דער שחיטה און ביי דער בדיקה - ברענגט ער אַראָפּ א זאַץ פון א תשובה אין ספר "שואל ומשיב", מהדורא קמא, ח"ב סי` מ"ח און נאָך אַנדערע:

"דער שוחט איז באַצאָלט געוואָרן פון דער קהילה, און ער איז נישט געווען פאַרשקלאַפט צום בעל הבית. מען האָט נישט צוגעלאָזט אז דער קצב זאָל שטיין איבער דעם שוחט בשעת בדיקת הריאה, און דערצו נאָך צואיילן די ארבעט פון שוחט, ווייל די שחיטה איז געווען אַ לאַנגזאַמע".

אויף דער צוגרייטונג פון דער בהמה צו דער שחיטה און דעם מעשה השחיטה שרייבט ער ווי פאָלגענד:

"מען פלעגט אַראָפּלייגן די בהמה אויף דער ערד מיט`ן האַלז ארויף. די העלפערס פלעגן אויך צובינדן די פיס, אז די בהמה זאָל נישט קענען שטויסן. דער שוחט פלעגט שחט`ן פון אויבן אראפּ און נישט פון אונטען ארויף. דערנאָך פלעגט ער פילן מיט די הענט און באַטראַכטן מיט די אויגן צי עס זענען דורכגעשניטן געוואָרן די סימנים".

"עס איז פאַראַן אַ תקנה קדומה אַז אַ שוחט, ווי ערליך ער זאָל נישט זיין, זאָל נישט שחט`ן אויב עס איז נישט דאָ נאָך איינער וועלכער זאָל בודק זיין און פאררעכטן זיינע חלפים. דאָס איז געטאָן געוואָרן אַלס אַן אָנגענומענע תקנה. דער שוחט האָט געמוזט ברענגען דעם חלף צום רב לכל-הפּחות איין מאהל אין חודש. חוץ דעם וואָס דער רב פלעגט אָפט מאָל גיין צו דער שחיטה באקוקן די חלפים" וכו` (עי` שו"ת חת"ס חיו"ד סי` י"ג).

די בדיקת פּנים

ביז אהער האָט דער שרייבער אין דעם דערמאָנטן אָרגאַן זיך באַצויגן צו דער שחיטה, ווי ס`האָט אַמאָל אויסגעזען. דערנאָך גייט ער אריבער  צום ענין פון בדיקת פּנים, ווי ס`איז געווען פאַרצייטנס.

איך ציטיר ווייטער פון דעם דערמאָנטן אָרגאַן: "דער שוחט אָדער אַ צווייטער בודק פלעגט לאַנגזאַם אַריינלייגן זיין האַנט אין דעם גוף פון דער בהמה בודק צו זיין די לונגען. ער לייגט אריין זיין האנט צווישן די לונגען און די ווענט פון די בהמה. עס האָט געמוזט געטאן ווערן געלאסן, כדי צו פילן אויב עס איז נישט באַהאָפטן די לונג צו פעטן אדער צום וואַנט (דופן) פון דער בהמה, וואס דאָס באַווייזט אז עס איז פאַראַן אַ מעגליכע פראגע פון אַ סירכא, און אויך אנדערע שאלות וועלכע דער שוחט זעט אינעווייניג, צום ביישפּיל, איינגעשרומפּן די לונג (צמקה) וכו`.

אויב דער בודק לייגט שנעל אריין זיין האַנט, איז זייער מעגליך אז ער צושיידט די לונג פון די בהמה, דאָס מיינט אז די סירכא ווערט צוריסן און ער פילט עס בכלל נישט, אויב עס איז נישט שטאַרק באַהאָפטן. עס טרעפט אָפט אז עס איז זייער שוואַך - ווייניג - באַהאָפטן און מיט אַ קליינעם שטופּ אָדער רוק ווערט די סירכא צושיידט און אָפּגעריסען. דעריבער דאַרף מען בודק זין מיט מתינות און ישוב הדעת. איינע פון די וויכטיגסטע קוואליפיקאַציעס פונעם בודק איז אז ער זאָל זיין אַ מומחה מרגיש צו זיין מיט די הענט (אויסער די ידיעות און בקיאות אין דיני בדיקת הריאה).

די בדיקה ווערט אָנגערופן בדיקת פּנים, ווייל מען איז בודק די לונגען אינווייניג פון די בהמה (אמר המעתיק: נאָך איידער כ`קום צו דער סיפא פון דעם ארטיקל און שרייב ווי ס`זעט אויס ליידער, בעוה"ר, די שחיטה פון די "מתקדשים בקדושת השיטה", וויל איך אנמערקן פאר דעם וואָס איז נייגעריג דאָס שוין צו וויסן, קען ער גאַנץ לייכט דאָס ערווערבן אין די קאסעטן פון דער באַקאַנטער זיצונג פון "התאחדות הרבנים", פון אומגעפער אַ יאָר צוריק, ביי וועלכער מ`האָט באהאנדלט די שערוריה פון חלב - -א. ל.)

בדיקת חוץ (אַמאָל)

"אין אַלע ארטאָדאָקסישע מקומות האָט מען שטענדיג געמאַכט אַן אויסענווייניגסטע בדיקה. אפילו אויב מען האָט גאָרנישט געפילט ביי דער בדיקת פּנים, פלעגט מען די לונג אויפבלאָזן און בודק זיין - בדיקת חוץ.

א) מען האָט ארויסגענומען די לונגען פון דער בהמה און באַקוקט, באַטראַכט און מעיין געווען אין יעדן פּרט פון דער לונג. בודק זיין די צאָל און די צורה פון די אונות, באטראכטען צי די סירכא איז באַהאָפטן אָדער עס הענגט, באטראַכטן די בועות, און באַטא|פּן אַלע חלקים פון דער לונג.

ב) נאָך דעם פלעגט מען אויפבלאזן די לונג (צי עס איז נישט לעכעריג) און אראָפּנעמען די סירכא.

אויף די פּלעצער וואו די סירכא איז געווען האָט מען געדאַרפט אַרויפלייגען וואַסער כדי צו זען אויב עס איז לעכעריג אָדער נישט. אויב יאָ ווערט דאָרט אויף דעם פּלאַץ אבעבועות (בלעזלעך בלע"ז) און די וואַסער איז מבצבץ (עס שפּרינגט).

אַלץ איז געטאָן געווארען מיט מתינות, ישוב הדעת און גרויס פאָרזיכטיקייט.

ג) די בודקים פלעגן זיין יראים ושלמים, חרדים לדבר ד`. זיי פלעגן אויך 01באַצאָלט ווערן פון דער קהילה. 22אויב עס איז געווען אַ שאלה פלעגט מען פרעגן דעם מו"ץ, ראב"ד, אָדער רב פון שטאָט, וועלכער איז געווען אחראי אויף דער גאַנצער שחיטה.

ד) מען האָט נישט געדאַרפט גיין זוכן אַלע חלקים וועלכע באַלאַנגען צו דער בהמה, ווייל אַן אַנדערע בהמה איז נישט געעפנט געוואָרן ביז ווי לאַנג מען האָט נישט געענדיקט מיט דער ערשטער בהמה. עס איז נישט געווען וויכטיק צו האַלטן אַ גאַנצן סיסטעם פון קאָמפּליצירטע נומערן אויף יעדן חלק פון דער בהמה".

דאָס אַלץ, שרייבט ער, איז געווען דער סדר פון דער אַמאָליקער שחיטה, אָבער ליידער היינט, ווי מיר ווייסן, איז גאַנץ אנדערש, ווי מיר וועלן ווייטער זען וואָס דער שרייבער לייגט אראפּ דעם היינטיגן מצב (ווען נישט די קדושת התורה וההלכה האָט דאָס וואָרט, נאָר מ`האָט דאָס פארטוישט רח"ל אויף אַ קדושת השיטה - די "שיטה" וואָס איז אַ בחינה פון "נהפּכה השיטה". ס`איז פארקערט פון דער תורה רח"ל. דאָס ווערט דיקטירט דורך אזעלכע "דעת בעלי בתים" וואָס ווי מיר ווייסן איז דאָס דער היפּוך פון דעם "דעת התורה", דאָרט קען די "שחיטה" ווערן אַ "סחיטה", וואו מ`איז סוחט די אלע תמימות`דיגע אידן וועלכע זוכן נעבעך נאָר גלאַט כשר`ע און באַצאָלן דאָס ב"דמים" תרתי משמע און אנשטאָט צו באַקומען "בשר כשר" באַקומען זיי "בוסר" ווען די תמימות`דיגע אידן עסן זיך נעבעך אָן מיט אַזאַ מין "בוסר", איז שוין נישט קיין וואונדער ווען מיר זעען ווי די קינדער זעען אויס, רח"ל. אז ס`איז "אבות אכלו בוסר" איז דאָך ממילא "שיני בנים תקהינה", און ס`איז "בן קם באביו", רח"ל... ווען דאָ איז אַביסל צוגעפּוצט מיט דער חסידישער טראַגע פון אַ שטריימל און בעקעשע מיט ווייסע זאָקן).

מיר וועלן ווייטער שרייבן וועגן דעם צושטאַנד פון די שחיטה זייערע בימים ההם - איך ציטיר ווייטער.

שחיטה היינט אין אמעריקע

א) "דער באַריכט רעפלעקטירט נישט איבער די שחיטות וועלכע ווערן פארקויפט אַלס בשר כשר. עס איז איבערצייגט געוואָרן אז כמעט אַלע דאָזיגע שחיטות זענען נישט כשר. מיר באַרירן נאָר די גלאַט-כשר`ע שחיטות.

ב) בכללות - עס איז בלע"ה דא אַ גרויסער קיבוץ פון אידן כ"י אויף איין פּלאַץ, און דערצו עסט מען פלייש טאָג-טעגליך. דעריבער האָט מען אין אמעריקע אויסגעארבעט גאַנץ אַן אַנדערן סיסטעם פון שחיטה.

ג) נאָכפאָלגענדיג די אַמעריקאַנער סיסטעם פון מאַסן-פּראדוקציע אויף אַן אַסעמבלי ליין, האָבן די שלאכטהייזער פּלאַנירט אַן ענליכן סיסטעם פאַר זייער צוועק.

ד) עס איז פאַרשטענדליך, אז מען טאָר ח"ו נישט פארגלייכן אַ פעקטארי וועלכע פּאַקט, למשל, פרוכט, פינף אָדער צען טויזנט קענס אַ שעה, צו אַ שלאכטהויז. אין אַ געווענליכע פאבריק מאַכט דער בעל הבת דעם חשבון, דעם אופן, די שנעלקייט פון דער פּראָדוקציע. ער איז דער וועלכער טיילט איין די ארבעט לויט זיין וואונטש, כדי דאָס געשעפט זאָל ברענגען וואָס מער ריווח.

ה) אָבער ביי שחיטה, וועלכע איז אַ רוחניות`דיגע פּרנסה, וואָלט אייגנטליך אַלץ געדאַרפט געטאָן ווערן לויט דעם וואונטש פון דעם רב, וועלכער דאַרף זיין דער בעל הבית פון אַ רוחניות`דיג געשעפט, אָדער לויט דעם גאַנצן כלל, וועלכע געניסען פון די שחיטה, דורך זיין פאַך.

ו) 01ליידער איז נישט צו גלויבן אז די שלאכטהייזער ארבעטן אויף דעם זעלבן אופן ווי סיי וועלכע פאבריק אין לאַנד. די שוחטים און בודקים און אויך דער בעל המכשיר זענען משועבד צום בעל הבית פון פלייש-פאַבריק. דער בעל הבית טיילט איין די אַרבעט, דעם אופן, און די שנעלקייט דערפון. מיט דער שנעלקייט שפּאָרט ער זיך איין געלט אויף יעדע בהמה אדער עוף. דער שוחט, וועלכער איז אַ פּשוט`ער פּועל, האָט מורא פאר זיין פּאָסטן, אויב ער וועט נישט אַרבעטן לויט דעם וואונטש פון בעל הבית.

ז) אויב צוליב די פּאַמעלעכע אַרבעט פון איין שוחט וועט דער בעל הבית שאָדן האָבן פון דעם ריווח, איז פארשטענדליך אז ער וועט אים נישט האַלטן אפילו ער זאָל זיין אַן אומן-יד, ירא ד`, צוגעפּאַסט פאַר זיין פאַך.

ח) אפיציעל באַקומט יעדער שוחט די זעלבע געהאַלט. עס זענען פאַרא|ן פּלעצער וואו אויב דער בעל הבית זעט אז אַ געוויסער שוחט ארבעט שנעלער באקומט ער צו, אין דער זייט, מער ווי די אנדערע שוחטים. במשך הזמן געוואוינט זיך צו דער שוחט (צוליב דער נגיעה פון געלט) צו שעכטן אַלץ מער און מער. מיט יעדן שוחט וואָס דער בעל הבית שפּאָרט זיך איין דורך זיין01 שנעלקייט ברענגט ער אַראָפּ זיין פּרייז פון אויסארבעטן אַלע בהמות און עופות, 22(קוקט אין קומענדיגן נומער ביי "פראגעס און ענטפערס"). (דעם קומענדיגן נומער וואָס דער שרייבער דערמאנט דאָ מיינט ער קומענדיגן נומער פון זיינע העפטן - דער אָרגאַן צו חדשים טבת-שבט ה`תשל"ז - שנה ג` קונטרס ט"ז (כרך ג`) הערה פון א. ל.)

ט) "אויף יעדער בהמה וועלכע ווערט געשאָכטן דורך דעם שוחט, זענען פאַראַן צענדליגער גויים וועלכע ארבעטע דערויף דענאָך. דעריבער קען זיך דער שוחט נישט אָפּרוען אפילו פאַר איין מינוט, ער האַלט צוריק צענדליגער ארבייטער.

י) אין דער רו-צייט וועלכע דער שוחט האָט, דאַרף ער טאָן אַלע פּריוואַטע זאַכן. הכנות, דאווענען, עסען, שמועסן, זיך ארומוואשן פון די שמוץ און בלוט וכו`. און דערצו קומט נאָך צו דאָס שטעלן די חלפים, וואָס דאָס פאָדערט פיל צייט און ישוב הדעת, וואָס נאָך דעם אַלעם בלייבט כמעט נישט קיין צייט זיך אָפּצורוען פון דער שווערער ארבעט. ווען ער שטעלט זיך נאָך אמאל שעכטן איז ער נאָך אַלץ אויסגעמוטשעט.

יא) אַזוי ווי עס איז נישט פאַראַן קיין סאַך שטעל-פאַרטרעטערס פאַר דער פאַך פון שחיטה, קומט אויס אָפט מאָל אַז דער שוחט קען נישט בלייבן אין דער היים צוליב סיי וועלכער סיבה, עס טרעפט זיך אפט אז דער שוחט האָט אַ מיחוש און גייט-אָן מיטן שעכטן קעגן זיין ווילן.

יב) עס זענען פאַראַן פאַלן ווען אפילו דער שוחט אָדער בודק פילט אז ער איז מיד, און האָט נישט קיין ריכטיגע הרגשה, אָדער ער מוז ארויסגיין אין בית הכסא, קען ער זיך נישט ערלויבן אָפּצושטעלן פון דער שווערער אַרבעט.

יג) די כוונה פון דעם נייעם שחיטה-סיסטעם איז אַלץ ווי מער צו פּראָדוצירן, און מער פאַרדינען. דאָס ווענדט זיך אין ווייניגער שוחטים און משגיחים. יעדער שוחט טרעפט זיך אנדערע מעטאדן ווי אזוי דאָס צו ערמעגליכן. סוף כל סוף איז דער שוחט נישט קין מלאך, אייניגע זענען נישט בודק דעם חלף כסדר גענוג גוט, אייניגע מאכן נאָר הובאה (ביי עופות). מען פּראָבירט שטענדיג נאָכצולאָזן עפּעס איין זאַך, אז מען זאָל קענען שנעלער אָנגיין מיט דער ארבעט.

.יד) נאָך אַ קורצע צייט וואָס דער שוחט געוואוינט זיך צו די שנעלע ארבעט, פארלירט ער דעם גאַנצן הרגש אז ער איז עוסק בעבודת הקודש. ער פילט זיך ווי אַ פּשוטער ארבעטער, וועלכער ארבעט לויט דעם פארלאנג פון בעל הבית. וועגען זהירות אין דער מעשה השחיטה איז נישטא אפילו קיין צייט צו טראכטן דערפון, און אַוודאי נישט דאָס אויסצופירן.

טו) דער רב המכשיר ווערט באַצאָלט פון דעם בעל הבית און ער איז ליידער אָפּהענגיג דערויף פאר דער פּרנסה פון זיין משפּחה. עס איז נישט ביכולתו צו טוישן דעם גאַנצן סיסטעם פון שחיטה. צופיל קען ער זיך נישט קעגנשטעלן דעם בעל הבית ווייל ער קען פארלירן זיין פּאָסטן.

טז) אפילו די משגיחים וועלכע ווערן באַצאָלט פון אַ קהילה קענען אויך נישט אַלץ אויפטוהן (ביי דער סיסטעם-ארבעט - א. ל.) ווייל די קהילה איז אויך אַ שותף אין שחיטה-געשעפט.

ביז אַ הער האָב איך ציטירט וואָרט ביי וואָרט פון דעם אָרגאַן. דוכט זיך, אַז הסברים זענען גאַנץ איבעריג און מי אשר מוח לו בקדקדו וואָלט געדאַרפט זיך אויפטרייסלען, וויסנדיג אז דאָס אלעס איז נישט נאָר ביי דער אַלגעמיינער פירונג פון די נישט-היימישע שחיטות. דאָס זעלבע איז ליידער, ליידער בעוה"ר אויך ביי די "היימישע", נאָר ביי זיי איז דאָס אויך מאסקירט מיט אַ שטריימל און ווייסע זאָקן (נאָר אַ וואונדער וואָס זיי זענען נאָך נישט געפאַלן דערויף צו שטאָלצירן אז די בהמה איז כל ימיה אָפּגעהיטן מיט דער קדושת השיטה און איז גערעכנט פון די וועלכע אשר לא כרעו לבעל... און איז נישט חלילה נכשל געוואָרן אַמאָל צו גיין ח"ו ביים כותל המערבי...).

ביז אַהער האָבן מיר געשילדערט ווי ס`זעט אויס היינטיגע שחיטה און די בדיקת חלפים, וואָס מ`דאַרף אָניאָגן אין דער מינוט וואָס איז אויסגעטיילט פאַר יעדע בהמה צום שעכטן (לויט 06 בהמות אין אַ שעה). אַצינד וועלן מיר פאָרשטעלן ווי ס`זעט אויס די בדיקת פּנים.

בדיקת פּנים

גלייך 22נאָך די שחיטה ווערט די בהמה אויפגעשניטן, כדי דער בודק (בדיקת פּנים) זאָל קענען געהעריג אריינלייגן זיין האַנט און טאַפּן אַרום די לונג. די בדיקה ווערט געמאַכט ווען די בהמה ליגט אויף דער ערד.

(ס`זענען פאַראַן פּלעצער, וואו די בדיקה ווערט געמאַכט ווען די בהמה פאָרט אויף אַ קייט... אין יענע פּלעצער איז געריכטעט אַ באַוועגליכער טישל, אויף וועלכן דער בודק פאָרט מיט צוזאַמען מיט די בהמה... אויף אַזאַ אופן איז זעהר שווער צו מאַכן אַ בדיקה גרונטליך, דען פאָרענדיג איז שווער מרגיש צו זיין און אַלעס באַטראַכטן צי ס`איז אין אָרדענונג).

יעדנפאַלס, דאַרף דער בודק אריין מיט די האַנט שטאַטערהייט כדי צו שפּירן אויב די לונג איז באַהאָפטן דורך אַ סירכא צו דער בהמה. ביי דער בדיקה, פאָדערט זיך רואיקייט, מתינות און ישוב הדעת וועלכע פאָדערט זיך פאַר דער בדיקה. ס`טרעפט כסדר אַז צוליב די שנעלקייט פון דער האַנט, וועלכע מוז באַטאַפּן אַלע זייטן פון לונג, רייסט זיך אַראָפּ, אומווילנדיג, אַ קליינע סירכא וועלכע איז גאָר ווייניג באַהאָפטן און ער קען דאָס נישט מרגיש זיין, ווייל דער בודק האָט דאָך סך הכל איין מינוט צייט בודק צו זיין יעדע בהמה (ווייל נאָך דער מינוט וואַרט שוין אַן אַנדערע בהמה אויף דער רייע - ווי מיר האָבן שוין פאָרגעשטעלט ביי דער שחיטה פון 06 בהמות א שעה).

די 22 פּוסקים רעדן זעהר פיל וועגן בדיקת פּנים, און וואָרענען זעהר שטאַרק, אַז מ` זאָל זיך נישט יאָגן ביי דער אַרבייט, און די בודקים זאָלן נישט קיין מורא האָבן פון די בעלי-בתים און די סוחרים, נאָר זיין געלאַסן מיט גרויס ישוב הדעת זיך צו האַלטן, ווי דער תורת הזבח (דרכ"ת סי` ל"ט, מ"א) שרייבט: דער בודק זאָל אַכטונג געבען ער זאָל נישט בודק זיין שנעל. ער דאַרף זיין אַ גרויסער ירא שמים פּונקט ווי דער שוחט (דעם תנאי איז אפשר אויסגעהאַלטן, ליידער, ווייל דער שוחט איז אַזוי אַ ירא שמים ווי דער בודק און דער בודק פּונקט ווי דער שוחט...). בשעת ער איז בודק זאָל ער נישט מסיח דעת זיין פון באשעפער, און ער זאָל גאָרנישט טראַכטן קיין פרעמדע זאַכן וואָס געהערן נישט צו די בדיקה, ער זאָל נישט רעדען מיט קיין שום מענטש דעמאָלט, ער זאָל שטיין מיט מורא און מיט פּחד בשעת ער איז בודק די לונג אז עס זאָל אים נישט אינטרעסירן קיין שום פרעמדע זאַך, כי בנפשו דיבר וחטא הרבים תלוי בו.

ס`איז נישט מעגליך אַראָפּצולייגן אַלע חסרונות פון יעדן שלאַכטהויז באַזונדער, אָבער וואָס מיר שרייבן דאָ איז אַן אַלגעמיינער איבערבליק פון חסרונות כמעט אין אָט אַלע אַזעלכע פּלעצער. אויב אין אַ געוויסן פּלאַץ איז נישט דאָ די אַלע דערמאָנטע חסרונות אין די פולע הונדערט פּראָצענט, זענען דערפאַר דאָ אנדערע חסרונות וועלכע מיר האָבן דא נישט דערמאָנט, ווייל אין די גרויסע שחיטה-הייזער מוז די בדיקת פּנים אויך אנגיין זעהר שנעל, ווייל וויפיל צייט קען שוין דער בודק האָבן אויף צו בודק זיין, ווען אין יעדע איינציגע מינוט ווערט פריש געשאָכטן נאָך אַ בהמה. דער בודק האָט נישט מער ווי איין מינוט בודק צו זיין יעדע בהמה, פּונקט ווי דער שוחט צו שעכטן יעדע בהמה. דאָ דאַרפן מיר נאָך אויך נעמען אין חשבון אז אפילו ווען ס`מאַכט זיך דאָס מ`שעכט עטוואָס ווייניגער וי 06 אַ שעה און ער האָט שוין אפילו נאָך אַ האַלבע מינוט פאר אַ יעדע בהמה, קען ער נאָך נישט גלייך צוגיין צו די בדיקה, ווייל ער מוז צואוואַרטן אויף די צוויי העלפערס וועלכע נעמען זיך צום ערשט אפּשינדן אַביסל פון די הויט און ערשט דעמאָלט קען ער אריין מיט די הענט און זיך מטפּל זיין מיט דער בדיקה.

דער בודק מוז צום ערשט באַטאַפּן דעם בית הכוסות און זען צי ס`איז נישט באַהאָפטן צום וואַנט (נסרך לדופן) פון דעם טרפש. דערנאָך מוז ער מאַכן דריי שניטן אין דער וואַנט פון טרפש, און דערנאָך באַטאַפּן אַרום און אַרום די לונג, נישט אויסצולאָזן קיין אונא, און קיין אומה און אויך די וורדא (5 אונות, 2 אומות און 1 וורדא), וואָס אַלעס מוז ווערן באַטאַפּט און גוט באַטראַכט מיט גרויס פאnרזיכטיגקייט פּאַמעליך און געלאַסן ער זאָל חלילה נישט אָפּרייסן אַ סירכא.

נאָך מער פון דעם, בשעת דער בודק איז פאַרנומען מיט דער בדיקה און דאַרף מרגיש זיין איבעראַל ווי דער צושטאַנד איז ביי דער בהמה, שטייען אַרום די בהמה אַ 4-5 מיטהעלפערס, וועלכע אַרבעטן געשווינד אַרום די בהמה, איינער ביים קאָפּ, אַרום דעם קנה (וואָס איז איינס מיט דער לונג). דער גוי שניידט מיט אַ שאַרפן מעסער אַרום די פעטנס, ביז אַרום די אונות, ביי וועלכע ס`קען זיך אַ סך מאָל זייער גרינג טרעפן אַז עס ווערט מיטגעשניטן די סירכא. דאָ... מוז שוין דער שוחט אומגיין מיט זהירות, מ`זאָל אים נישט צעשניידן די הענט, וואָס דאָס איז גורם אַ בלבול הדעת און ער קען זיך בשום-אופן נישט קאָנצענטרירן אַרום די בדיקה. אין דער זעלבער צייט שינדן צוויי די הויט, צוויי שינדן די פיס פון דער בהמה. זעלבסטפאַרשטענדליך איז, אַז אַזאַ מין שאָקלען קען שוין אויך ח"ו גורם זיין אַראָפּצורייסן סירכות (דאָס טרעפט זיך בלויז אין אַ טייל פּלעצער).

צוקאָפּנס פון דער בהמה שטייט אַן אַרבעטער און וואַרט אויפצושניידן דעם בויך פון דער בהמה, מיט אַ גרויסן עלעקטרישן זעג. ער יאָגט זיך, ווייל ער דאַרף דאָך אויך באַלד גיין צו דער אַנדערער בהמה. שטעלט אייך פאָר ביי אַזאַ הלוך ילך ווי ווייט קען שוין דער בודק זיך מצמצם זיין און מיט אַ רואיגקייט און מתינות באַטראַכטן וויפיל סירכות און וואו זענען די סירכות, אויף וועלכן שפּיץ אונא. גאַנץ אָפט הויבט-אָן דער גוי צו אַרבעטן מיט דער אויטאָמאַטישער זעג אומגעוואַרט אַז דער בודק זאָל ענדיגן זיין אַרבעט. דאָ מוז שוין באין ברירה דער בודק צוענדיגן די בדיקה מחמת יראה ער זאָל נישט געניזוק`ט ווערן פון די זעג (די העלפערס זענען גויים, זיי יאָגן זיך זייער און יאָגן אויך די בודקים).

נאָך אַזאַ מין בדיקת פּנים, דאַרף נאָך דער בודק גיין אַ מהלך פון עטליכע צענדליג פוס כדי אויפצושרייבן אויף דעם טאטטעל וואָס ער האָט געפונען אין די בהמה. שרייבן נעמט דאָך צייט, ממילא שרייבט ער נאָר בקיצור און ברמיזה (און אפשר גאָר בפּרד"ס) וואָס און ווען און וואו ער האָט געטראָפן סירכות בשעת דיר בדיקה. און צוליב די יאגעניש, יאָגט ער נישט אָן צו שרייבן אלעס פּינקטליך.

צום ביישפּיל, וועלן מיר ברענגען איינע פון די רמזים: ווי ס`איז ידוע, האָט די אונא 6 עקן. אויב ס`טרעפט זיך אַ סירכא אויף איינע פון די עקן, שרייבט ער אויף דעם "מפּ" וואָס דאָס מיינט "מתפּצלת" (דאָס ווערט אַזוי גערופן ווייל דאָס טיילט זיך אין מערערע טיילן), אָבער אויף וועלכן טייל פון די ריאה די סירכא איז געווען שרייבט ער נישט, און אויף אַזאַ אופן איז גאַנץ מעגליך אז דער "בודק חוץ" זאָל דאָס איבערהויפּט נישט באַמערקן, און אויב מען מאַכט נישט קיין בדיקת חוץ אויף דעם איז די בהמה טריפה.

דער בודק, גייענדיג צום טאָוול מוז גוט אַכטונג געבן, ווייל ס`ווערן אויף די קייט דורכגעפירט בהמות, איז אַ סכנה דאָרט צו שטיין, ווייל ס`קען חלילה אַ בהמה אַרויפפאַלן אויף דעם דורכגייער. אַ סאַך מאָל מאַכט זיך ווי דער בודק מוז נאָך וואַרטן עטליכע סעקונדעס ביז די בהמה ווערט אדורכגעפיהרט און ביי אַזאַ מאַסן-שחיטה איז יעדע סעקונדע אַ חשבון גדול, ווייל ס`ווערן אויפגעהאַלטן צעהנדליגע אַרבייטער.

אַזוי זעט ליידער אויס די עבודת הקודש וואָס מוז געטאָן ווערן במתינות.

ביי די מאָדערנע שחיטות אין אמעריקע, שרייבט מען נישט אויפן טאוול, נאָר מ`שרייט מיט`ן מויל פאר דעם בודק חוץ, און ביז די בהמה קומט אָן צום בודק חוץ, פאַרגעסט ער וואָס דער בודק פּנים האָט אים געזאַגט, ווייל אינצווישן האָט ער שוין בודק געווען עטליכע אַנדערע בהמות.

אמת`דיגע גלאַטע ווי בימים כתיקונם איז געווען גלאַט, איז ליידער מאן דכר שמיה. פון די היינטיגע גערופענע גלאַטע פליישן ווערט ארוננטער גענומען די רירין און די קליינע סירכות, אָבער ס`איז נישט דא קיין ישוב הדעת, ווי די הלכה אין שולחן ערוך פאָדערט צו מבחין זיין צוישן זיי. ס`איז ממש אונמעגליך צו זאָגן אז די אַלע בהמות וואָס ווערן פארקויפט פאר גלאַט, זענען טאַקע ריכטיג גלאַט אַפילו לויט די היינטיגע מושגים. און הלוואי כשר (דאָס קען זיך יעדער איינער איבערצייגן, הערנדיק דעם קאַסעטל פון דער אסיפת "התאחדות הרבנים" תשרי תשמ"ג, דאָרט ווי דער "רב המכשיר" און פּרעזידענט פארעפנטליכט: "דאָס די סירכות ווערן אפּגעריסן, אז נישט וועט איר דאָך נישט האָבן קיין פלייש" - הודאת בעל דין).

בדיקת חוץ

די פרשה פון בדיקת חוץ איז נאָך אויך נישט פון די זעהר לייכטע. אויך דאָ איז פילהאפטיג דער "כסף מטהר" (און לויט די ניי-אַנטוויקעלטע טעכניק איז דאָס אפילו אויך "מכשיר" וכל המרבה "לספר" - צו ציילן, הרי זה משובח...).

אַלזאָ, ווען די בהמה - וועלכע איז אָנגעצייכנט דורך דעם "בודק פּנים" אז ס`קען הייסן גלאַט קומט אָן צום "בודק חוץ", בלאָזט ער אויף די לונג (מיט אַ ספּעשל מאַשין) און איז בודק מיט קליפה און בדיקת פּושרין. וואו ס`ווערן געשאָכטן 06 בהמות אַ שעה, האָט אָט דער בודק, אין בעסטן פאל, נישט מער ווי איינציגע מינוטן צייט צו בודק זיין, דאָרט וואו ער דאַרף זיין גאָר געלאַסן און זעהר פאָרזיכטיג אראפּצונעמען די רירין און סירכות, און נאָך בודק זיין מיט פּושרין. ווען מ`טראַכט זיך אביסעל איבער, וויפיל ארבעט דאַרף דער בודק חוץ אריינלייגן אין די מינוטן איז דאָס ממש נישט צום גלויבן. מ`דאַרף: אויפבלאָזן, קליפה, בדיקה בפּושרין און דערצו נאָך באַרטראַכטן מיט גרינטליכן ישוב הדעת וואָס יעדע קלייניגקייט איז אויפן גאַנץ לונג, און ווי דאָס צו באהאנדלען, ווי איז די הלכה וכדומה. ווער רעדט אין די פּלעצער וואו מ`שעכט נאָך מער ווי 06 אין אַ שעה, בלייבט שוין נישט איבער אפילו קיין מינוט פאר די בדיקת חוץ. בקיצור קען מען פעסטשטעלן: אַז די בדיקה מתונה, וועלכע די הלכה פאָדערט איז רח"ל אינגאַנצן בטל געווארן אין דער אמעריקאַנער מאַסן-פּראָדוקציע. דער מכשול דערפון איז, זעלבסטפארשטענדליך, זעהר גרויס - די נישט גלאַטע נעמען אַראָפּ אַפילו די גרויסע סירכות, ס`איז בכלל קיין דמיון נישט צו די |מאָליגע "נישט גלאַט". הלוואי וואָלטן די היינטיגע גלאַטע געווען ווייניגסטנס ווי די אַמאָליגע געוועענליכע כשר`ע.

לייענער`ס שרייבן

מעשה שהיה כך

לכבוד מערכת הכשרות של "המחנה החרדי" שליט"א.

קודם וויל איך אייך דאַנקען פאר די טייערע צייטונג וואָס איר שיקט מיר יעדע וואָך. איך מוז אייך זאָגן אַז עס ווערט לעכטיג אין שטוב ווען דאָס קומט אַריין אין שטוב. אויך האָב איך קאָנטאַקטן מיט אַ סאַך רבנים וואָס זענען אין אונזער קרייז פון די התאחדות הרבנים, און איך זע אַז אלע רבנים, אָן אויסנאַם, לייענען דעם "מחנה החרדי", און כולם פּה אחד הודו ואמרו, אַז דער "מחנה" איז די בעסטע צייטונג אַלס מורה-דרך אין דער גאַנצער וועלט.

אויך האָב איך גערעדט מיט עטליכע רבנים וועגען אייערע ארטיקלען פון כשרות אין אמעריקע, און אַלע זאָגן, אז עס קומט אייך דער גרויסער קרעדיט וואָס איר האָט נישט מורא פאר די ארטיסטישע טעראריסטן וואָס טעראריזירן אַלע רבנים, ובפרט די רבנים וואָס רעדן און זענען מעורר וועגען כשרות. איך האַלט בשיטה, אפילו איך האָב שוין עטליכע מאָל אדורכגעלערנט דעם ויואל משה און איך האַלט אז דער רבי זי"ע איז גערעכט מיט די שלש שבועות וכו`, און די ציונים ואפּיקורסים למיניהם צעברעכן דאָס אידישקייט, אָבער איך זאָג אייך דעם אמת, אַז די סאַטמאַרער בריונים זענען 000,1 מאָל ערגער ווי די ציונים, ווייל די ציונים לאָזן אידן זיין אידן, און די סאטמארער ציונים-טעראריסטן טעראריזירן יעדן ערליכן איד וואָס וויל עפּעס טוהן פאר אידישקייט.

01.גיט אַ קוק וואָס פאר אַ טעראר זיי האָבן אָפּגעטוהן פאר די אנפירער פון וועד הכשרות ווי דער רשכבה"ג דער דעברעצינער רב שליט"א, וואָס טאָג און נאַכט האָבן זיי אים טעראריזירט. ער האָט באַקומען אמבולאנסן, פייערלעשער, טאָג און נאַכט אָרדערס. זיי האָבען פּשוט גענומען אַ טעלעפאן בוך, באשטעלט פאר איהם קעץ, הינט, חזירים און דאָס גלייכן. אַזאַ חילול השם וואָס זיי האָבן געטוהן צו רופן גוים בחנם איז נאָך אין דער וועלט נישט געווען. ווער ווייסט וויפיל אַנטעסימיטיזם די בריונים האָבן אָנגעמאַכט, ביז די רביצין פון דעברעצינער רב איז אריין ל"ע אין שפּיטאָל, קוים וואָס זי איז ארויסגעקומען האָבען זיי טעלעפאָנירט אז מען האָט געקידנעפּט איר זוהן ל"ע.

דאָס זעלבע האבן זיי געטוהן פאר`ן אַלטען קראַסנער רב זי"ע. אַזוי אויך זיין זוהן, הרהגה"צ ר` שמואל ליכטנשטיין האָט געהאַט אַ חלק און איז געווען שטאַרק אקטיוו אין דער אַרבעט מיט די רבנים הגאונים שליט"א מתקן צו זיין דעם כשרות-סקאנדאל אין אמעריקע, האָט מען זיי טעראריזירט מיט כל מיני טעראר וואָס עס איז נישט צו באשרייבן, ביז דער יונגער גאון וצדיק הר"ר שמואל ליכטנשטיין, אַ יונגערמאַן פון ערך 54 יאָר, האָט נעבעך געליטן אַ שווערן הארץ-אטאק ל"ע, און איז נעבעך זייער נישט געזונט, השי"ת זאָל אים שיקן אַ רפו"ש במהרה.

און נאָך מער און מער צרות האָבן זיי אָנגעטאָן פאר דעם קאסענער רב, הרהגה"צ ר` משולם ראטענבערג שליט"א, און זיין ברודער, הרהגה"צ ר` ישראל ראטענבערג שליט"א, ווען זיי זענען ארויס מיט 02 יאָר צוריק קעגן די שחיטה, וואָס הייסט וויינשטאָק, קעגען די מאַסן שחיטה מיט די טריפענע צינגען, וואָס זענען דעליווערט געוואָרען אין די הונדערטער יעדע וואָך, מער וויפיל מען האָט געשטאכטן, ווי עס איז באַקאַנט געווען די מעשה, וואָס זיי האָבן אליין בייגעוואוינט:

אַ געוויסער בוטשער האָט אנגעקאָלט דעם האלסעילער און געבעטן 32 צינגען. האָט דער האלסעילער געזאָגט דעם בוטשער, שיק אריבער דיין דעליווערע באָי צום געוויסן פלייש האָלסעילער, לעבען וויליאמסבורג אין די נאָרטס, און שיק מיט אים קעש געלט, און זאָל ער מיר אויך ברענגען 71 צינגען און אַלעס באַצאָלן און זאָל אַלעס ברענגען צו מיר, וכך הווה. דער דעליווערי באָי איז געגאנגען, און געקויפט די צינגען אין אַ געהעריגע נבילה האָלסעיל מאַרקעט. עס זענען נישט געווען קיין פּלאמבעס אויף די צינגען, און דער האלסעילער האט זיך גענומען וויפיל ער האט באשטעלט און דאָס איבריגע האט ער געשיקט צום בוטשער סטאר. דער דעליווערי באָי גייט מיט אגרויסען טשופּ, ממילא איז נישט איינגעפאַלן דעם בוטשער אַז ער וועט עפּעס פארשטיין, אָבער דעם בחור מיט דעם טשאפּ האָט די מעשה אויפגעציטערט, און ער האָט דאָס דערציילט פאר עטליכע רבנים.

איך האָב בייגעוואוינט א מוראדיגע געשיכטע ביי אַן אָפענעם מיטינג פון התאחדות הרבנים מיט בערך 02 יאָר צוריק. דער סאטמערער רבי זי"ע איז אויך געווען ביי דעם מיטינג. יעדער רב האָט מעורר געווען וועגען חיזוק הדת, ווי נאָרמאַל. פּלוצלונג שטעלט זיך אויף א רב וואָס איז נישט כדאי צו שרייבן זיין נאמען, (היינט איז ער רב פון די התאחדות אברכים דסאטמאר וויליאמסבורג) אין דערציילט מיט אַ הויכן טאָן, בזה"ל:

"אַזוי ווי איך האָב נישט לאַנג געעפנט אַ ישיבה און איך לערן מיט די תלמידים חולין מיט יורה-דעה, בין איך מיט די בחורים אינאיינעם געגאַנגען צו די שחיטה, און עס איז מיר שווארץ געוואָרן פאר די אויגען, וואָס איך האָב געזען:

מען שעכט 06 בהמות אַ שעה. די שוחטים ווייסן נישט וואָס זיי טוען, ווי קען מען אזוי שנעל בודק זיין א ריאה? זיי ווייסן נישט וועלכע לונג זיי באַקוקן. עס איז נישט מעגליך צו האַלטן חשבון, כשר`ע זייטן פלייש ווערן אויפגעטוישט מיט טריפה`נע חלקים. עס איז נישטאָ דאָ קיין קאָנטראָל, ווי וואָס ווען. דאס איז אַ שחיטה וואָס אונזערע ערליכע אידן עסן? דאָס איז כשרות? זאָלן די רבנים ארויסגיין צו די שחיטה וועלן זיי זען וואָס טוט זיך דא? אדרבא, זאָל מען זען! דאָס גיט מען פאר אידן יראים ושלימים צו עסן? עס מוז שוין אַוועקגעשטעלט ווערן אַ קאמיטע פון רבנים וואָס זאָלן נאָכקוקען און מתקן זיין"... (מער האָט מען אים נישט געלאָזט רעדן).

דער סאַטמערער רבי זי"ע איז ווייס געוואָרן ווען ער האָט געהערט די ווערטער, און האָט זיך אָנגעכאַפּט די באָרד! דער באַטערער רב איז אויפגעשטאַנען און אנגעפאַנגען צו שרייען: "דו אָפּגעריסענער שוטה, איר ווייסט וואָס עס טוט זיך ביי שחיטה? איר ווייסט? איר פארשטייט? זינט ווען זענט איר אַ מומחה אין שחיטות? מיר האָבן די שענסטע שחיטה אין דער וועלט! עס איז קיינמאָל אין אייראָפּע נישט געווען אַזאַ שיינע שחיטה. אוודאי, אין אייראnפּע האָט איר נישט געזען קיין שיינע עלעקטרישע מאשינען וואָס גייען מיט אַ ליין (טשעין). עס איז נאָך אַ חידוש אַז איר זאָגט נישט אז מען שעכט 01 טויזנט אַ שעה! ווי קען מען דען שעכטן מער ווי 51 אַ שעה? די ליין וועט זיך דאָך איבעררייסן וכו` וכו`... און דער מנהל, שבתי מרדכי, האָט געקלאַפּט אין טיש און אויסגערופן אז יעצט האָט מען נישט געמאַכט דעם מיטינג וועגן די שחיטה, מען וועט מאַכן אַן עקסטערע מיטינג וועגן כשרות"... .יעצט וועלן מיר צוטרעטן צו די דברים העומדים על הפּרק וועגן "ציונות" וכו` וד"ל...

די מעשה איז באַלד נתפּרסם געווארען און עס האָט אנגעפאנגען צו מאכן אַ טומל. דער רב איז געווען זייער אויפגערעגט, צוקוקנדיג וואָס עס גייט דא פאָר. ער איז אין דער היים אויך געווען אַ רב און האָט אַלס גוט פארשטאַנען אין ענינים פון שחיטה. ער האָט יעדן דערציילט וואָס ער האָט אַליין געזען, איבערהויפּט וואָס ער האָט נאָך געהאט זיינע תלמידים וואָס זיי זענען אויך געווען ביי די שחיטה. ווען זיי האבען געזען אז די לאגע איז ערנסט האָבן זיי אויפגענומען דעם רב אלס מורה-דרך פאר די אברכים אין סאטמאר. אָבער זיי האָבן נישט געהאַט קיין געלט צו צאָלן האָט מען געהייסן בשם רביה"ק זי"ע אז מען זאָל צוזאַמענשטעלען מעמדות פון די יונגעלייט, און עד היום שטייט ער אויף אַ שיינע פּרנסה פון די אברכים (שמור לי ואשמור לך). די מעשה איז מיט די צייט פארגעסן געוואָרן, אָבער די זקני הרבנים געדענקען נאָך גאַנץ גוט די מעשה.

באַלד נאָך די מעשה איז ארויס געקומען הרה"ג הצ` ר` משולם ראטענבערג, דער מחותן פון דעם וויזשניצער רבי`ן פון מאנסי, און האָט געטומלט וועגן די שחיטה, און ער האָט גערעדט אויף די שחיטה וכו`. האָט מען ארויס געלאָזט אַ קול אַז ער האָט גערעדט אויפן סאטמארער רבי`ן זי"ע, און ער האָט מיט`ן רבי`ן אַן אַלטן חשבון נאָך פון קאָסאָן. די מעשה איז געגאנגען אזוי ווייט, אַז דער וואוידיסלאווער רב זיין שוואגער האָט איהם געהייסן מקבל נזיפה זיין פאר 01 רבנים, און גיין מיט די זאָקן דורך די 01 רבנים. אזוי איז נתפּרסם געוואען אז ער האָט מקבל נזיפה געווען. מיט דעם האט זיך די מעשה געענדיגט, 01און דאָס פלייש איז ווייטער כשר געוואָרן. 22אָבער זיין ברודער, ר` ישראל קאָסאָניער האט נישט געוואלט מקבל נזיפה זיין - ער האט נישט מורא געהאט ווייל ער האט געוואוינט אין די בראנקס).

אויך בימים ההם איז געקומען הרב טייץ שליט"א צום סאַטמאַרער רבי`ן זי"ע און געזאָגט דעם רבי`ן אַז מען פארקויפט הונדערטער צונגען מיט לעבערס, מער ווי בהמות מען שעכט. דער רבי זי"ע רופט אריין זיין גבאי, עזריאל גליק, און ער פרעגט אים, דו הערסט וואָס ער זאָגט? האָט עזריאל געענטפערט, ווען דער רבי זאָל וויסן וואָס פאר אַ שוחטים ער פארמאָגט, וואָלט דער רבי מיך נישט געפרעגט? זיינע שוחטים האָבן זיך בארימט אַז זיי זענען שוין 04 יאָר נישט געווען אין מקוה. האָט איהם אונזער שוחט געפרעגט פאַרוואָס? האָט אים דער שוחט געענטפערט, אַז מיט 04 יאָר צוריק איז ער געווען ערב יום כיפּורש  אין מקוה, ווען ער איז ארויסגעקומען "האָב איך געסטונקען! צוליב דעם גיי איך מער נישט אין מקוה", און ער האָט פאַרן רבי`ן ווייטער מסביר געווען וויי שיין אונזער שחיטה איז וכו`...

די מעשה מיט הרב הג` באבד שליט"א (פון זייער בי"ד המיוחד לעניני כשרות) איז ידוע, ווי ער פלעגט דאָס כסדר פארציילן ביי די חתונות, ווען ער האָט זיך געטראָפן מיט די רבנים.

מעשה שהי` כך הי`

איך גיב אַ השגחה אויף אַ געוויסע קעיטערינג אין מאַנהעטן, און ער קויפט איין סחורה פון וואו איך הייס אים. אין אַ שיינעם טאג זע איך, ווי דער דעליווערער פון וויינשטאק, אַ גוי, ברענגט לעבער-קנישעס, און איך האָב געזען אַז דאָס קומט פון אַ טריפה`נעם פּלאַץ. האָב איך געפרעגט דעם גוי פון וואו קומט דאָס? האָט דער גוי געענטפערט, אַז אַ סאַך מאnל ווען עס איז נישט דא גענוג לעבער-קנישעס נעמט ער פון דעם געוויסן פּלאץ, מען שיקט אים צו נעמען פון דאָרט. "עס איז עווריטינג אָלרייט, דאָנט וואָרי ראַביי"!!!

דער טארטיקאווער רב, הרב באבאד שליט"א, איז אויפגעציטערט געווארן וואָס גייט דא פאר אזוינס?!

ער איז באַלד אריבערגעגאַנגען צום סאַטמאַרער רבי`ן זי"ע און דערציילט פאַר איהם די מעשה וואס מיט אים אליין איז פאָרגעקומען. דער רבי זי"ע האָט געפרעגט די יוצאי משרתיו (וואס ער האָט בימים האחרונים געזאָגט אויף זיי, אַז ער איז ארומגענומען מיט נחשים ועקרבים) ]היינט קענען מיר שטאלצירן מיט אכשיר דרא, אַז  נישט נאָר די משרתים, נאָך אויך...[, און האָט זיי געפרעגט וואָס איז דאָס, אַזאַ מעשה זאָל פאַרקומען??? האָט דער גבאי געענטפערט אָ אָ, דער רבי ווייסט נישט אַז ער מאַכט זיך יעצט אַ ביזנעס פון לעבער-קנישעס, צוליב דעם וויל ער מוציא לעז זיין אויף וויינשטאָק, וכו`.

הרב באבאד פלעגט דאָס אַ סאַך מאל דערציילן ביי די חתונות. עס האָט איהם זייער בארירט, ער פלעגט זאָגן: 01"דאס איז דער שכר, וואָס מען האָט, ווען מען איז מעורר"???

עס איז ידוע אַז דער קאפּישער רב פלעגט אַלץ זאָגן, אז ווען די ערליכע אידן פון סאטמאר וואלטן געוואוסט, וואָס עס גייט פאָר ביי די שחיטה, וואָלט קיינער נישט געגעסן קיין פלייש אין אמעריקע. אפילו אויף די עופות שחיטה האָט ער געזאָגט בסודי סודות, אז מען זאָל נאָר נוצן די שחיטה פון נאָרט 4, וואו מען שעכט נאָר 002 עופות אַ שעה. ער האָט מיר געזאָגט עטליכע מאָל צווישן אנדערע רבנים, אַז דער מצב אין שחיטה איז זייער ביטער. נאָך עטליכע רבנים האָבן מעורר געווען און מען האָט זיי באַלד שטיל געמאַכט.

דער אמעריקאַנער סיסטעם צו פאַרקויפן טריפה אַלס כשר

אַזוי ווי טויזנטער אידן האָבן זיך שוין לאַנג אָפּגעשיידט פון וויינשטאָק`ס פלייש, ווי יעדער איינער ווייסט. וועלכער ערליכער איד עסט דען "מיל מאַרט"???  האָבן די סוחרים געפונען פארשידענע נעמען, און אַלץ איז פאַלש! אַלע טריפות קומען פון איין פאַס, נאָר נאָך דעם ווען מען נעמט ארויס פון פאַס, שטעלט מען ארויף פארשידענע נעמען, ווי צום ביישפּיל יצחק לעווי, מיל מארט, מייזלעס סאלאמי`ס, צעהלעמער פלייש וכו`. אמעריקא איז פול מיט בלאָף. איר קענט פאר אַ פּאָר דאָלער אָפּקויפן אלע רבנים. למשל, ביי די מעשה מיט חלב. לעצטנס האָט וויינשטאק ארויסגעשיקט גרויסע טשעקס פאר אלע רבנים. פּלוצלונג אַ נייע פּאַטענט, איין רב באקומט 006,3$ אַלפים וכו`, נאָך גרעסערע און קלענערע. נו, פרעג איך אייך, ווי קען אַ רב ארויסזאָגן אַ וואָרט קעגן די פלייש, אַז ער באַקומט אַזעלכע גרויסע טשעקס אומגעבעטן. מיר האבן אַ כלל כי השוחד יעוור!.. איין געוויסן רב וואָס האָט געאסר`ט דעם חלב האט מען געוואָלט געבן אַ מיליאן דאלער דאס ער זאָל זאָגן אַז דאָס פלייש איז כשר. נאָר וואס דען, מען האט זיי אונטערגעשטעלט פיסלעך אַז דאס זאל נישט קומען למעשה.

די מעשה מיט ר` י. ל.

ר` י. ל. נ"ל איז איינער פון די חשובע אידן אין סאַטמאַר בית מדרש, וואו עס איז באקאנט אז דער סאַטמאַר רבי זי"ע האָט גערופן זיין ווייב מיט`ן נאָמען. זי איז געווען אַ גרויסע צדיקת. זי פלעגט צוזאַמעננעמען געלט פאר אַלע מוסדות און געגעבן פאר די סאַטמאַרער רביצין תליט"א אַ סאַך געלט פאַר אירע צדקה-אקטיוויטעטן. ויהי היום, עס איז געווען מיט אַן ערך פון 22 יאָר צוריק, איז געווען אַן אסיפה ביים רבי`ן זי"ע, און איין רב (איך מיין אַז דאָס איז געווען דער לאנדסבערגער רב) האָט זיך אָנגערופען, היתכן? אז י. ל. מאַכט סאַלאַמי`ס מיט אַלע פּעסטאראמיס מיט טוירקי-ראָל, און ער האָט נישט קיין השגחה? ער שרייבט "למהדרין מן המהדרין" אָן קיין שום השגחה? האָט זיך אָנגערופן איינער פון די יוצאי משרתיו: "וואָס הייסט, י. ל. דארף אַ השגחה??? אזא חשובער איד? ער איז נישט באגלויבט"??? האָט זיך דער רבי זי"ע אָנגערופן, דאָס עס איז נישט פאַראַן, קיינער איז נישט באגלויבט אָן אַ השגחה, און האָט ווייטער געזאָגט, אַז אפילו ווען איך וואָלט געווען אַ מאניפעקטשורער, וואָלט איך אויך נישט געווען באַגלויבט אָן אַ גוטן משגיח מיט אַ גוטען רב, ווייל איך וואָלט געטראַכט אויסצופאָפּן דעם רב מיט`ן משגיח אויף וואָס פארא אופן עס קען נאָר זיין, ווייל ווען איך בין אַ ביזנעסמאַן טראַכט איך דאָס יעדע פּעני שפּילט בי מיר א גרויסע ראָלע, ווייל פון אַ פּעני אין ביזנעס ווערט מיליאָנען. און אַן אַ משגיח האָט מען נישט קיין שום נאמנות, איר קענט נישט דעם בעל-דבר, מיט געלט כאַפּט ער יעדען אַריין". עס איז געבליבן אז אפילו דער ר` י. ל. דאַרף אויך האָבן אַ השגחה. אָבער ליידער למעשה איז דאָס אוודאי נישט אויסגעפירט געווארן, און עד היום הזה האָט ער נישט קיין השגחה. מיט אַן ערך פון 51 יאָר צוריק איז געשען אַ מעשה נורא, מען האָט ר` י. ל. איינגעשפּאַרט אין תפיסה, מען האָט געדאַרפט האָבן אַן ערך פון 05 טויזנט אָבער 051 טויזנט דאָלער אויסלייז-געלט, וואָס איז געשען, מען איז באַלד געלאָפן צום רבי`ן מיט אַ ויצעקו, פּדיון שבויים. פאַר`ן רבי`ן האָט מען געזאָגט דאָס מען האָט געטראָפן מייז און דאָס איז אַ שטראָף פון דער גאָווערמענט. נו, איז דאָך אַ רחמנות וואָס הייסט פאר מייז איינשפּאַרן, רשעים, וכו`. דעם אמת האָט דער עולם געשמועסט, אַז מען האָט אים געכאַפּט - נישט די רבנים נאָר די גאווערמענט - מיט טריפה פלייש ממש. טייל זאָגן אז ער האָט געקויפט פון די נאָרט אדער פון די וועסט, און דאָס גאַנצע סאַטמאַרער בית המדרש איז געגאנגען אויף קעסל אוין כלים. איר קענט זיך אינטערעסירען ביי די סאטמארער רבנים, זיי ווייסען דערפון.

סאטמאר איז פול מיט צארן קעגן אסר`ן אירע הכשרים

איינע פון די ביטערע איראָניעס אין דעם סקאַנדאַל מיט דעם סאַטמאַרער כוליגאַניזם פון אָפּשערן די באָרד ביי אַ ליובאַוויטשער יונגערמאַן וועמען זיי האָבן אויך צובלוטיגט, איז זייער באַשולדיגן אַנדערע אין די פאַרברעכנס וואָס זיי באַגייען שוין זינט יאָרן און אין וועלכע די אונטערוועלט מעג ביי זיי נעמען לעקציעס.

איידער די פּאָליציי האָט ארעסטירט א חברה`מאן וואָס אַרבעט אין דער אדמיניסטראַציע פון די סאמטמארער מוסרדות אין וויליאמסבורג און אים באַשולדיגט אין דעם כוליגאַנישן פארברעכן, שוין נישט רעדנדיג פון דעם פארברעכן כלפּי שמיא, האָט דער סאטמארער "אראבער" המכונה "איד" געשריבן בזה הלשון:

"דאָס משחית זיין אַ באָרד ביי אַ איד איז א מעשה מגונה וואָס ביי אידן טאָר אזוינס נישט געהערט ווערן. דאָס שמעקט מיט מעשה נאציזם. אָבער נישט ווינציגער מעשה מגונה - וואָס שמעקט אויך, אגב, מיט נאציזם! - איז דאָס אויסרופן א באיקאט אויף אידישע געשעפטן און סוחרים!.. אויך דאָס איז ביי אידן קיינמאָל נישט געהערט געווארן!.. ווי באוואוסט, רבני ליובאוויטש האָבן אויסגערופן אַ באָיקאָט און אַן איסור אויף אלע הכשרים פון סאטמאר.

קודם כל דארף געזאָגט ווערן אז אין דעם נעקסטן נומער "אראבער" וואו זיי זיינען נעבעך אליין געצוואונגען צוצוגעבן אז דער באשולדיגטער, א יונגערמאן וועמען זיי רופן נאָך בדרך כבוד רבי יעקב שמעון, האָט "לעצטנס געארבייט אלס אַן אדמינסטראטיווער אָנגעשטעלטער אין אָפיס פון דער סאטמארער ישיבה". איצט היטן זיי זיך שוין פון וואָרט נאַציזם. רבי יעקב שמעון איז גאָר אַ "בקי אין תורת חב"ד". און סאטמארער עלטערן האָבן אים געדונגען צו "דעפּראָגראַמירן" די "פארכאפּטע קינדער", דאָס הייסט צו ארויפפירן זיי צוריק אויפ`ן דרך פון סאטמאר. מער נישט, אנשטאט צו "דעפּראגראמירן" די קינדער, האָט ער גאָר אפּגעשוירן די באָרד ביי דעם חב"ד`ער "מיסיאנער" ר` פּנחס קאָרף!...

דער נאַצישער פּראפּאגאנדע מינסטער, געבעלס ימ"ש, האָט נאָך בשעתו זיך נישט דערטראַכט צו אזעלכע פּראפּאגאנדע-שקרים ווי דאָס טוען די סאטמארער "אברכים" און קאמאנדירן.

אסר בשביל שתתעשר"

אָבער לאָמיר גיין צוריק צו זייער באשולדיגן די קרבנות פון זייער טעראר, אין באיקאט געגן אידישע סוחרים און געשעפטן.

אויב ס`איז היינט דא אין אמעריקע א גרופּע וואָס פּראקטיצירט באיקאטן געגן אנדערע, איז עס סאטמאר וואָס האָט אויפגעבויט אַן אימפּעריע וואָס איז געבויט אויף אסר`ן און באיקאטירן אנדערע אידן, אויף "אסר בשביל שתתעשר".

און זיי טוען עס כלומר`שט אין נאמען פון "לאפרושי מאיסורא", פון מזכה זיין אידן מיט מצוות.

ווי אַזוי האָט סאטמאר אויפגעבויט איר אימפּעריע פון "כשר`ע" פּראדוקטן און "הכשרים" פון דער התאחדות הרבנים?..

קודם כל גיט די התאחדות הרבנים ארויס אַן "איסור חמור ואזהרה נוראה" געגן נוצן יענע זאלץ אָדער יענע סאָדא-וואַסער. מען וואָרנט אידן נישט נכשל צו ווערן מיט איסורים דאורייתא רחמנא ליצלן ביים קויפן יענע זויערע אוגערקעס, כאָטש זיי האָבן אַ הכשר, וואָס איז בלי שום ספק מער פאַרלעסליך ווי די אַלע מכשירים, אָדער ריכטיגער געזאָגט, ארויסגעבער פון הכשרים אויף איסורי כרת רח"ל... חלבים וכדומה, ה` ישמרנו.

נאָך עטליכע וואָכן ווארענונען און אזהרות קומט ארויס א "בשורה טובה לקהל החרדי" אז ענדליך, ענדליך, אחרי יגיעה ועמל רב האָבן מיר זוכה געווען צו זאַלץ וואָס איז כשר בתכלית ההידור און ווערט פּראָדוצירט אונטער דער שטענגער השגחה פון דער התאחדות הרבנים... און אזוי גייט עס מיט סאָדאַ-וואַסער, מיט זויערע אוגערקעס און תרפּ"ט אנדערע פּראָדוקטן.

זיי פּראַקטיצירן אַ בוכשטעבליכן באָיקאָט מיט דער הילף פון איסורים, און זיי האָבן נאָך די חוצפּה צו באַשולדיגן אַנדערע אין באיקאטירן זיי, נאָכדעם ווי זיי אליין גיבן-צו אז זיי זיינען באגאנגען אַ "נאצישע מעשה".

און אויב עס העלפט נישט דער איסור, נעמען זיי זיך צו טעראר. מען ברעכט פענצטער, מען וואַרפט שטיינער און נאָך ערגערס, אויב עס געפינט זי ערגעץ-וואו אַן עקשן וואָס גיט זיך נישט אונטער אזוי שנעל.

נאָר ביי אזעלכע שפלים קען דאָס פּאַסירן, דאָס זייער פּרצוף זאָל אפילו נישט רויט ווערן ווען זיי שרייבן אז "אסר`ן אַ הכשר איז אַ נאַצישע מעשה און דאָס איז קיימאָל נישט געהערט געווארן" - בשעת זיי זענען דער סימבאל פון איסורים און חרמות, מדחציף כולי האי...

אַרויסצוגעבן אַ איסור איז ביי זיי פיל לייכטער ווי אַ געניץ נאָך אַ זומער`דיגער מלוה מלכה. זיי וואַרפן זיך מיט איסורים און חרמות נישט ווייניגער ווי מיט שטיינער, און אַלץ איז געצילט נאָר און דווקא לשם "ביזנעס", צו רואינירן אַנדערע און אופבויען זיך אַליין אויף יענעמ`ס חורבן.

אבל אשמים אנחנו!

די "מעשה נאציזם" פון אפּשערן אַ איד`ן די באָרד איז נישט געשען סתם אזוי פון דער העלער הויט. דאָס איז נאָך אַ טרויעריג רינגעלע אין אַ קייט פון סקאנדאליעזע אקטן וואָס זיי באגייען שוין יאָרן און יאָרן קעגן די אלע גדולי ישראל וואָס האָבן זיך נישט געוואָלט כורע ומשתחווה זיין פאר דעם רעיון "השיטה".

דער ערשטער קרבן זייערער איז געווען דער קלויזענבורגער רבי שליט"א, וועלכער האָט געוואַגט, נאָכ`ן ארויסקומען פון לאגער עלענד ווי אַ שטיין, ארונטערצוגיין פון זייערע רעלסן און זיך נעמען בויען אַ שטאָט אין ארץ-ישראל און צו מחנך זיין תלמידים און חסידים אין דרך החסידות פון בעל-שם טוב הק` זי"ע.

און דאָס זעלבע האָבן זיי ווידערהאָלט, אָדער פּרובירט ווידערהאָלן, קעגן דעם בעלזער רבי`ן שליט"א, וועלכער גייט אין די פּוסטריט פון זיינע אבות הקדושים און האָט בחסדי השי"ת צוריק אויפגעשטעלט דעם בעלזער הויף על מכונו. זיי האָבן זיך גענומען צו לייגן שטיינער אין זיין וועג און צו שטערן אים אין זיין עבודת הקודש. מיר אין אמעריקע געדענקען נאָך גאַנץ גוט דעם חילול השם וואָס זיי האָבן פאַראורזאַכט מיט זייערע מיאוס`ע מעשים בעת דעם בעלזער רבינ`ס באזוך אין אמעריקע.

צום קרעדיט פון בעלז דארף געזאגט ווערן אז נישט אין ארץ ישראל און נישט אין אמעריקע האָט זיך בעלז דערשראקן פאר די קינסטלער פון "מעשה נאַציזם", און האָט זיי געענטפערט כדבעי, מיט גרינדן אַן אייגענע קהילה אין ירושלים און אַן איינגענע שחיטה אין ניו-יאָרק.

די סאטמארער טעראָר-באַנדעס האָבן אויך נישט געשאנעוועט דעם אלטן ראש ישיבה און פּוסק ר` משה פיינשטיין (שליט"א), און טאמער איז זיי נישט געפעלן געווארן זיינס אַ פּסק האָבן זיי אים אזוי לאנג געפּייניגט ביז ער איז געווען געצוואונגען ארויסצוציען זיך פון זיין דירה אויף אַ קורצער צייט.

די ליסטע פון זייערע קרבנות, אָרגאַניזאַציעס און יחידים, וואָלט פארנומען צופיל פּלאץ אויסצורעכענען, אָבער דער גרעסטער און אַמערסטנס-געטראפענער קרבן זייערער איז נישט קיין אנדערער ווי דער קיבוץ פון דריי מיליאן אידן אין ארץ ישראל, קעגן וועמען זיי העצן טאג און נאכט און דערלאנגען מסירות אין די הויכע פענסטער אין וואשינגטאן - ווי ס`איז באוואוסט פאר אלע יודעי דבר, און אלע געדענקען נאָך זייערע גרויסע מודעות - פאריאָר און פאר צוויי יאָר וואָס זענען דערשינען אין די גרעסטע גויאישע צייטונגען, דאָס וואָס האָט מיליאָנען גויים אויפגעהעצט קעגן אידן אין ארץ-ישראל.

ווער ווייסט צי די געעשעניש מיט דער באָרד איז נישט אַ ווnרענונג פון הימל צו אמעריקאנער אידן בכלל, און צו רעליגיעזע אידן בפרט, מער נישט צו פארשווייגן די מסירות פון די "רודפים" וואָס ווילן אומברעגען דריי מיליאן אידן רח"ל?!...

ס`איז נישט צו פאַרשטיין וואָס פרומע אידן אין אמעריקע דארפן אָפּוואַרטן מיט אַ באָיקאָט געגן סאטמאר ביז זיי שערן אָפּ אַ בארד ביי אַ איד`ן, בעת די מוסרים און רודפים לייענען גארנישט אַז זיי זיינען עס און אַז זיי טוען עס צו ברענגען אַ חורבן אויף דריי מיליאָן אידן וואָס זיינען געקומען קיין ארץ ישראל אָן אַ הכשר פון דער התאחדות הרבנים.

יעצט איז געשען די מעשה מיט אָפּשערן אַ באָרד, וואָס זיי אליין, די טעראָריסטן באַצייכענען ווי אַ "מעשה נאַציזם", יעצט איז שוין די העכסטע צייט אַז אַלע אידן וואָס זיינען קעגן אראַפאַטישן טעראָר, און קעגן מאכיל זיין בידים רבוא רבבות נפשות טהורות מיט איסורי דאורייתא און איסורי כרת רח"ל - זיי אלע זאָלן איין מאל פאר אלעמאל זיך אויפהערן שרעקן פאר די טעראריסטן און דערקלערן אז אלע זייערע פּראָדוקטן און הכשרים זיינען "מעשה נאַציזם" און זענען אסור לבוא בקהל!...

נישטא קיין ארט פאר נאמנות אויף כשרות צווישן אידן וואס האָבן אַ שייכות מיט "מעשה נאציזם".

על המאורעות בוויליאמסבורג

"מה קרה אצלנו? היכן אנו עמדים? מה חסר לצעירים האלו, הבורחים בהמוניהם? מדוע בחרו עשרות אברכים ובחורים ללכת לחב"ד?" שאלות אלו מנקרות כיתושים במוחם של מנהיגי קהילת סאטמאר. הללו כבר התרגלו לדאבונינו לצעירים היוצאים לתרבות רעה, רח"ל. כבר השלימו בעוה"ר עם פורקי עול תוה"ק הנשארים בחברה, ואף לבושים בבגדי קודש. אך בחורים ואברכים השומרים אמונים לתורה ולתעודה ונוטים לחסידות - שלשיטתם כבר בטלה מזמן - את זאת קצרה בינתם מלהבין.

אברכים העוסקים בתורה ושומרים מצוותיה אף פעם לא תפסו מקום לדאגה במוחם של מנהלי קהילת סאטמאר. הן משום היותם חסרי חשיבות במעלה הסולם בסאטמאר, והן משום שהללו לא היוו בעיה כלשהי. ישבו הם בתורתם ותפילתם, ובל יתערבו בנושא דגל המערכה של סאטמר נגד האויב התורן, פעם ליובאוויטש, פעם בעלז, פעם קלויזנבורג, פעם פאפא, פעם רבנים ואדמו"רים בעלי ציבור קטן יותר, ואפילו נגד האגודה, ותמיד נגד הציונים שאינם קיימים בסביבתם כלל.

האברכים והבחורים העוסקים בתורה אינם עסוקים במלחמות סטמר, ולכן לא תפסו מקום בראש דאגת העסקנים. מה יודע בחור ירא שמים, ציונות מהי? האם ראה פעם ציוני מאז היגר אביו וסבו לאמריקה. מה לו ולאוייב שאינו משמיע קול עלה נדף בוויליאמסבורג. הוא אינו זקוק לציוני, כדי להצדיק את חטאיו. הוא דחיל חטאין ואינו מתכפר בפושעי ישראל גדולים ממנו.

אשר על כן, ובהתחשב בעובדא שתלמידים אלו עוסקים בהוויות דאביי ורבא ואינם מוסרים נפשם על מצוות מעשיות, כגון מצוות מחיית עמלק הציונות, אין ענינם כדאי להגות בו ולהעסיק את מוחו של המשטר הסאטמראי. לא רואים אותם במסיבאות ובתי הפיצה בלי עווניו, בבעדפארד, ועל מוחם אינם עולות מחשבות זרות של ערגה לכותל המערבי, ה` ירחם.

המיעוט צמא לחסידות

הקהילה הגדולה ומנהיגיה נתונים בדאגות מרובות, ואין איש שם על לב, כי המיעוט היושב אהלים נחון בלב רגש ובעינים משוטטות בספרי חסידות. מוחם הוגה במחשבה ובמחשבתם נבחנת האפשרות כי תורת הבעש"ט חיה וקיימת. מחשבות וספקות מעין אלו, אינן מדאיגות את אותם חלקים "נאותים" בציבור הסאטמראי. אלו אין להם בעולמם אלא סיפוק צרכיהם הגשמיים בלבד, מי בהיתר מי באיסור, מי בתיאבון ומי ברעבון, רח"ל.

מה לו לאכל חלב ומטמא מוחו בדברי שחץ, לשאלה האם ארץ ישראל טהורה ומצוות ישובה נוהג בזמן הזה? מה מעניין אותו לדעת מה כתוב בתניא, שכה קשה לו להשיגו בכל ארונות הספרים בסאטמר. יש לו אמונה ב"שיטה" שחסידות אינה קימת, קדושת ארץ ישראל עברה למאנהעטן, ויש למלאות כריסו בכל מנעמי עולם הזה עד שידו מגעת.

כדי להבין מה קרה לאותו מיעוט - העוסק בתורה ומתעניין ושואף להתעלות ולעבודת השי"ת - שאינו מוצא מקומו בסאטמאר, יש ללמוד את התפתחות ה"שיטה" הסאטמרית מראשיתה. ראשיתה לא נאמר אלא ראשית דרכה בארה"ב.

אמריקה המסוכנת

היה היה קנאת ה` צבאות בוערת בלבו של כ"ק אדמו"ר מסאטמר זצ"ל, לאמר: הסכנה הגדולה בדורנו, סכנת ציונות היא. לכן גם ויתר על ישיבתו בארץ הקודש וירד לארצות הברית. שם, בערוות הארץ, ראה האדמו"ר מסאטמר זצ"ל, כי לא תהיה ח"ו תקומה לשארית הפליטה, אם לא יצילנה מטומאתה. כי על כן טומאת העמים השחיתה נפשות ישראל באמריקה עשרות בשנים. תמיד ידעו כי כל שדרכה רגלו על מפתן ארץ קולומבוס, מן הראוי לישב עליו שבעת ימי אבל. לא היה שם לא חודש, לא שבת, לא טהרה ולא כשרות. בהמשך השנים, ובעיקר בטרם שואת אירופה ומיד לאחריה, עשו והצליחו, במעט אם רב, גדולי ישראל שהקדימו בואם לארץ המהגרים. התחילה מערכת כשרות, נבנו בתי-כנסיות ובתי-מדרשות וגם ישיבות אחדות היו שם. ולמותר לציין את הצלת הדור בידי כ"ק אדמו"ר הרה"צ מליובאוויטש זצ"ל ולפניו גאוני ליטא ועוד.

משבאו גלי ההגירה החרדית לאחר השואה, התגברו חילים לאורייתא, נוספו נדבכים לבנין יהדות אמריקה, ועל הטוב ייזכרו הגה"צ מצעלים זצ"ל ויבדלחט"א כ"ק האדמו"ר מקלויזנבורג שליט"א, שבאו והקדימו נעשה לנשמע להכין תשתית רוחנית לפליטי עמנו, שרידים מוצלים מאש.

משגברו גלי ההגירה הגיע גם כ"ק האדמו"ר מסאטמר זצ"ל שקבץ נדחים ועדד נצרכים, אסף תועים וריכז המונים והצילם מרדת שחת. בפעולותיו הברוכות הקים מוסדות תורה ובתי חינוך, דאג לפרנסתם ולרווחתם של אלפי ישראל. הללו הכירו לו טובה באהבה וחיבה מסירות ונאמנות. בכך ידעו כל באי שערי סאטמאר, כי לא על קנאות לבדה יחיה האדם כי אם על כל מוצא פי ה`. האדמו"ר זצ"ל בתורותיו ובדרשותיו הטיף מוסר וקרא ללכת בדרכי ה` ולהתקדש ולהיטהר ולהישמר מרשת אשר היצה"ר פרש ביבשת אמריקה. כמה דמעות וזעקות שבר שפך בשלחנותיו נגד ההתדרדרות בעניני קדושה ובעסק לימוד התורה. לא רק בענין הציונות עסק, על אף שזו היתה מלחמתו הגדולה.01 אך את זאת הנציחו, ואת תורתו, קדושתו ומעשי הצדקה אשר עשה, ניסו ומנסים היום ביתר שאת להשכיחם.

כאשר ניהל האדמו"ר מסאטמר את עדתו ברמה, היה מקום בקהילתו הגדולה והמתעצמת לכל הסוגים. היו תופסי תורה, היו מופלגים ביראה, היו המונים אשר עקב המלחמה ומתלאות הגלות לא ידעו הרבה, אך את האמונה הפשוטה והיראה הטהורה לא עזב, היו גם שולי החברה אשר כרעו לבעל הכסף האמריקני, וכן היו גם כל אותם דמויות שליליות שנפשו של האדמו"ר זצ"ל עגמה עליהם.

בין אלו שכל מוחם וישותם נדבק לכספם וזהבם ולסיפוק צרכיהם הגשמיות, מבלי להטת כתף למלאכת הקודש של הקמת וביסוס מוסדות החינוך - היו למגינת לב האדמו"ר זצ"ל, אלו המתיימרים לרשת את מלכותו וללחום מלחמתו. אך לא רק זאת, בעייתה של סאטמר.

קלי דעת העמידוה על אחת

ההתדרדרות המסוכנת החלה מאז באו קלי הדעת והעמידו את סאטמאר על אחת: שיטת המלחמה נגד הציונות. חסידי סאטמר כולם ידעו שרבם לוחם כל ימיו נגד הציונות בכל מקום ובכל עת, אך גם זאת ידעו שבראש וראשונה הוא דואג שבבניהם ובנותיהם של החרדים לדבר ה`, לא ידבק מאומה ממעשי הציונים. איש לא חשב להעלות על הדעת שדווקא בני סאטמאר, יסתפחו אל גויי אמריקה ומעשיהם הטמאים. אדרבה ואדרבה, האדמו"ר זצ"ל זעק ככרוכיא נגד טומאות אמריקה ודרכי העמים.

מיום שנחלה האדמו"ר זצ"ל ואנשי הקהילה חינכו את ההמונים לקנאות מזוייפת נגד הציונות ונגד מי שנקראו על ידם, גרוריהם, והזניחו את משמר בני ישראל לבל ילכו לרעות בשדות השפע והתאוות, המותרות והסטייל האמריקני, החל המשבר. וכאן טמון שבר בת סאטמר.

כל בעל לשון וכל רע לב לקח לעצמו את חלקי תורת רבו הנוחים לו, והכל לשפוך אש וגפרית על גדולי ישראל שעסקו בבנין התורה והחסידות. בכך השקיט את הצפונו ומצפון הנוער שתורה לא תפסה אצלו מקום גדול. חסידות מאן דכר שמיה. השיטה שהונהגה היא, קדושה וטהרה למעטים ורק ה"קנאות" להמונים.

משנתרוקנה סאטמאר הרוחנית מתוכנה, ורק הארגון, המוסדות, הקהילה והחברה החזיקו את המסגרת, התדלדלו התלושים, אלו שבשוליים, ועשו מעשים אשר לא ייעשו בכל מקום אשר יישוב חרדי ייקרא.

בכל זאת שמרו רוב הציבור אמונים לרבם זצ"ל והעלימו עין ממחללי השם שהוציאו את שמה של סאטמאר רעה. כל הזמן טענו שהמיעוט העובר על איסורי התורה החמורים לא משקף את רוב הציבור.

פרשת דרכים

משנסתלק האדמו"ר זצ"ל וכל הממלכה עברה לידים עסקניות שלא מעולם התורה והרחק מדרך החסידות, עמד רוב הציבור שמם, לדעת מה ייעשה בממלכת סאטמאר הענקית. היצלח ה` דרך היריאים והצנועים, אשר ישיבו את ספינת סאטמאר אל מי מנוחות ויחזקו בדק ביתה, יחנכו בנים ובנות לתורה, ליהדות וליראת ה`, או שמא יחזקו העסקנים וממשיכים את מעמדם באמצעות מלחמות חיצוניות נגד אויבים מדומים, ובכך יסחפו את הנוער הצעיר.

במקום לומר להם: בחורים ואברכים שבו ועסקו בתורה, הזניחו כל דברי בלע, פשפשו במעשי עצמכם והתחטאו מחטאת נעורים, והעמידו בתים לתפארת, בחרו המנהיגים החדשים לומר: טובים אתם, שלימים אתם, הלכו בדרככם, אכלו ושתו חלב (בהמה) ודם (אנשים) ובלבד שתימנו על דגל סאטמאר החדשה. מה לכם כי תעסקו בתורה ומצוות יותר ממנהיגיכם ומורי דרככם החדשה.

בתחילה קסמה דרך זו להמון להוט, שהעדיף לראות חסרון זולתו מלתקן בדקי נפשו, אך לא לעולם חוסן. מובטחים אנו כי לא יטוש ה` את עמו, וכי לא תשכח מפי זרעו. לא הציונים, גם לא הנושאים את דגל הקנאות לשוא - שניהם לא יצליחו להשקיט את שלהבת אש קודש אל יראת ה`, אהבת התורה וגחלת החסידות, מלבות בני ישראל.

זכותו של האדמו"ר זצ"ל עומדת להם לצעירים הבחורים והאברכים אשר ה` קורא, לחזור אל כור מחצבתם, לחפש את מקור חיותם, ולהתדבק בדרך החסידות. כבר מזמן עברה השמועה במחנה, כי רבים מבני תשחורת בסאטמר, ואתם עמם יהדים מבוגרים שנקעה נפשם מדרכיה הנלוזות של סאטמאר החדשה, שבו כולם בלב ונפש חלות פני א-ל ולהתפלל בחום ובהתלהבות, לקיים שיעורי תורה בספרי חסידות ומוסר, לחזור לדרך הישן כפי שלמדם האדמו"ר זצ"ל בימיה הטובים של בנין סאטמאר.

ישארו הם עם הבריונים

לו השכילו מנהיגי סאטמאר החדשים, היו מעודדים מיעוט עידית זה, אשר יכל לגרום למהפכה רוחנית לטובה בסאטמאר, לשפר שמה הירוד ולהחזיר עטרה ליושנה. לפחות היה עליהם להעמיד פנים, כאלו רוב אנשי סאטמר חזרו לתורה ולתעודה, ועוסקים בעבודת השי"ת. תחת זאת החלו לרדוף מיעוט זה, פה ושם התגלו קבוצות מחפשי דרך, החלה מערכת טרור ובילוש נגד קבוצות שהולכות אל ביתם של אברכים ללמוד בצוותא ספרי יראה וחסידות. עד היום קיים ציבור גדול החושש להצטרף למרד זה, מחמת המציק. נפשם עורגת לטוהר ולזוך, לעומת זאת מבקשים להישאר במסגרת סאטמר הגדולה. הללו נקראים אנוסים - בפי המורדים.

מכאן הבריחה הגדולה, שלא החלה עם הקבוצות שהסתפחו לחסידי חב"ד, גם אם נוח להם למחרחרי ריב בסאטמאר ללחום נגד ליובאוויטש, כאילו היא אשמה בשברה של סאטמר. למעשה ישנם רבנים ועוד יותר אלו שנשארו בגופם בסאטמר, ולבם לא נכון עם יורשי ממלכת סאטמאר החדשה.

אם לא תדע הנהגת סאטמאר להניח כלי מלחמה בגדולי ישראל ולהתרכז בבנין הורה והמסורה, ישארו הם עם הבריונים והעומדים בחזית נגד כל חצרות החסידות, ואלו המחפשים דרך ימצאו את מקומם.

  מאגר הספרים העולמי 

דברי תוכחה אלו מיועד לכל ארגוני וועד הכשרות למיניהם, רבני ושליחי חב"ד בכל העולם כולו, כל הרבנים משגיחים, ועוד.UNITED STATES and CANADA California Igud Hakashrus of Los Angeles (Kehillah Kosher) Rabbi Avraham Teichman (323) 935-8383 186 North Citrus Ave., Los Angeles, CA 90036 Vaad Hakashrus of Northern California 510-843-8223 2520 Warring St. Berkeley, CA 94704 Rabbinical Council of California (RCC) Rabbi Nissim Davidi (213) 489-8080 617 South Olive St. #515, Los Angeles, CA 90014 Colorado Scroll K Vaad Hakashrus of Denver Rabbi Moshe Heisler (303) 595-9349 1350 Vrain St. Denver, CO 80204 District of Columbia Vaad HaRabanim of Greater Washington Rabbi Binyamin Sanders 518-489-1530 7826 Eastern Ave. NW, Suite LL8 Washington DC 20012 Florida Kosher Miami Vaad HaKashrus of Miami-Dade Rabbi Mordechai Fried Rabbi Manish Spitz (786) 390-6620 PO Box 403225 Miami, FL 33140 Florida K and Florida Kashrus Services Rabbi Sholom B. Dubov (407) 644-2500 642 Green Meadow Ave. Maitland, FL 32751 South Palm Beach Vaad (ORB) Rabbi Pesach Weitz (305) 206-1524 5840 Sterling Rd. #256 Hollywood, FL 33021 Georgia Atlanta Kashrus Commission Rabbi Reuven Stein (404) 634-4063 1855 La Vista Rd. Atlanta, GA 30329 Illinois Chicago Rabbinical Council (cRc) Rabbi Sholem Fishbane www.crcweb.org (773) 465-3900 2701 W. Howard, Chicago, IL 60645 Midwest Kosher Rabbi Yehoshua H. Eichenstein Rabbi Chaim Tzvi Goldzweig 773-761-4878 Indiana Indianapolis Beth Din Rabbi Avraham Grossbaum Rabbi Shlomo Crandall (317) 251-5573 1037 Golf Lane Indianapolis, IN 46260 Iowa Iowa “Chai-K” Kosher Supervision Rabbi Yossi Jacobson (515) 277-1718 943 Cummins Pkwy Des Moines, IA 50312 A Service of the Kashrus Division of the Chicago Rabbinical Council - Serving the World Back to Top Kentucky Louisville Vaad Hakashrut 502-459-1770 PO Box 5362 Louisville, KY 40205 Louisiana Louisiana Kashrut Committee Rabbi Nemes 504-957-4986 PO Box 55606 Metairie, LA 70055 Maryland Star-K Kosher Certification (chalav Yisrael) Dr. Avram Pollack (410) 484-4110 122 Slade Ave. #300 Baltimore, MD 21208 Star-D Certification (non-chalav Yisrael) Dr. Avram Pollack (410) 484-4110 122 Slade Ave. #300 Baltimore, MD 21208 Massachusetts New England Kashrus LeMehadrin 617-789-4343 75 Wallingford, MA 02135 Vaad Hakashrus of Worcester 508-799-2659 822 Pleasant St. Worcester, MA 01602 Rabbi Dovid Moskovitz (617) 734-5359 46 Embassy Road Brighton, MA 02135 Michigan Council of Orthodox Rabbis of Greater Detroit (Merkaz) Rabbi Yosef Dov Krupnik (248) 559-5005 16947 West Ten Mile Rd. Southfield, MI 48075 Minnesota United Mehadrin Kosher (UMK) Note: unless the meat states that it is glatt, it is certified not-glatt by the UMK. The cRc only accepts Glatt Kosher meats. Rabbi Asher Zeilingold (651) 690-2137 1001 Prior Ave. South St. Paul, MN 55116 Missouri Vaad Hoeir of Saint Louis (314) 569-2770 4 Millstone Campus St. Louis, MO 63146 New Jersey Badatz Mehadrin -USA 732-363-7979 1140 Forest Ave. Lakewood, NJ 08701 Double U Kashrus Badatz Mehadrin USA Rabbi Y. Shain (732) 363-7979 1140 Forest Ave. Lakewood, NJ 08701 Rabbi Shlomo Gissinger (732) 364-8723 170 Sunset Rd. Lakewood, NJ 08701 Kashrus Council of Lakewood N.J. Rabbi Avrohom Weisner (732) 901-1888 750 Forest Ave. #66 Lakewood, NJ 08701 Kof-K Kosher Supervision Rabbi Zecharia Senter (201) 837-0500 201 The Plaza Teaneck, NJ 07666 Rabbinical Council of Bergen County 201-287-9292 PO Box 1233 Teaneck, NJ 07666 New York-Bronx Rabbi Zevulun Charlop (718) 365-6810 100 E. Mosholu Parkway South Bronx, NY 10458 New York-Brooklyn Rabbi Yechiel Babad (Tartikover Rav) (718) 951-0952/3 5207-19th Ave. Brooklyn, NY 11204 Central Rabbinical Congress (Hisachdus HaRabanim) Rabbi Yitzchak Glick (718) 384-6765 85 Division Ave. Brooklyn, NY 11211 Rabbi Yisroel Gornish 718-376-3755 1421 Avenue O Brooklyn, NY 11230 Rabbi Nussen Naftoli Horowitz Rabbi Benzion Halberstam (718) 234-9514 1712-57th St. Brooklyn, NY 11204 Kehilah Kashrus (Flatbush Community Kashrus Organization) Rabbi Zechariah Adler (718) 951-0481 1294 E. 8th St. Brooklyn, NY 11230 The Organized Kashrus Laboratories (OK) Rabbi Don Yoel Levy (718) 756-7500 391 Troy Ave. Brooklyn, NY 11213 Rabbi Avraham Kleinman Margaretten Rav 718-851-0848 1324 54th St. Brooklyn, NY 11219 Debraciner Rav Rabbi Shlomo Stern (718) 853–9623 1641 56th St. Brooklyn, NY 11204 Rabbi Aaron Teitelbaum (Nirbater Rav) (718) 851-1221 1617 46th St., Brooklyn, NY 11204 Rabbi Nuchem Efraim Teitelbaum (Volver Rav) (718) 436-4685 58085-11th Ave. Brooklyn, NY 11225 Bais Din of Crown Heights Vaad HaKashrus Rabbi Yossi Brook (718) 604-2500 512 Montgomery Street Brooklyn, NY 11225 Vaad Hakashrus Mishmeres L'Mishmeres 718-680-0642 1157 42nd. St. Brooklyn, NY 11219 Kehal Machzikei Hadas of Belz 718-854-3711 4303 15th Ave. Brooklyn, NY 11219 Vaad Harabanim of Flatbush Rabbi Meir Goldberg (718) 951-8585 1575 Coney Island Ave. Brooklyn, NY 11230 New York-Manhattan K’hal Adas Jeshurun (Breuer’s) Rabbi Moshe Zvi Edelstein (212) 923-3582 85-93 Bennett Ave, New York, NY 10033 Orthodox Jewish Congregations (OU) Rabbi Menachem Genack (212) 613-8241 11 Broadway New York, NY 10004 New York-Queens Vaad HaRabonim of Queens (718) 454-3529 185-08 Union Turnpike, Suite 109 Fresh Meadows, NY 11366 New York-Long Island Vaad Harabanim of the Five Towns and Far Rockaway Rabbi Yosef Eisen (516) 569-4536 597A Willow Ave. Cedarhurst, NY 11516 New York-Upstate Vaad HaKashrus of Buffalo Rabbi Moshe Taub (716) 634-3990 3940 Harlem Rd. Amherst, NY 14226 The Association for Reliable Kashrus Rabbi Shlomo Ullman (516) 239-5306 104 Cumberland Place Lawrence, NY 11559 Rabbi Mordechai Ungar 845-354-6632 18 N. Roosevelt Ave. New Square, NY 10977 Bais Ben Zion Kosher Certification Rabbi Zushe Blech (845) 364-5376 30 Mariner Way Monsey, NY 10952 Vaad Hakashrus of Mechon L’Hoyroa Rabbi Y. Tauber (845) 425-9565 ext. 101 168 Maple Ave. Monsey, NY 10952 Rabbi Avraham Zvi Glick (845) 425-3178 34 Brewer Road Monsey, NY 10952 Rabbi Yitzchok Lebovitz (845) 434-3060 P.O. Box 939 Woodridge, NY 12789 New Square Kashrus Council Rabbi C.M. Wagshall (845) 354-5120 21 Truman Ave. New Square, NY 10977 Vaad Hakashruth of the Capital District 518-789-1530 877 Madison Ave. Albany, NY 12208 Rabbi Menachem Meir Weissmandel (845) 352-1807 1 Park Lane Monsey, NY 10952 Ohio Cleveland Kosher Rabbi Shimon Gutman (440) 347-0264 3695 Severn Road Cleveland Heights, OH 44118 Pennsylvania Community Kashrus of Greater Philadelphia 215-871-5000 7505 Brookhaven Philadelphia, PA 19151 Texas Texas-K Chicago Rabbinical Council (cRc) Rabbi Sholem Fishbane (773) 465-3900 2701 W. Howard Chicago, IL 60645 Dallas Kosher Rabbi Sholey Klein (214) 739-6535 7800 Northaven Rd. Dallas, TX 75230 Washington Vaad Harabanim of Greater Seattle (206) 760-0805 5100 South Dawson St. #102, Seattle, WA 98118 Wisconsin Kosher Supervisors of Wisconsin Rabbi Benzion Twerski (414) 442-5730 3100 North 52nd St. Milwaukee, WI 53216 CANADA Kashrus Council of Canada (COR) Rabbi Mordechai Levin (416) 635-9550 4600 Bathurst St. #240, Toronto, Ontario M2R 3V2 Montreal Vaad Hair (MK) Rabbi Peretz Jaffe (514) 739-6363 6825 Decarie Blvd. Montreal, Quebec H3W3E4 Rabbinical Council of British Columbia Rabbi Avraham Feigelstak (604) 267-7002 1100-1200 West 73rd Ave. Vancouver, B.C. V6P 6G5 A Service of the Kashrus Division of the Chicago Rabbinical Council - Serving the World Back to Top INTERNATIONAL ARGENTINA Achdus Yisroel Rabbi Daniel Oppenheimer (5411) 4-961-9613 Moldes 2449 (1428) Buenos Aires Rabbi Yosef Feiglestock (5411) 4-961-9613 Ecuador 821 Buenos Aires Capital 1214 Argentina AUSTRALIA Melbourne Kashrut Rabbi Mordechai Gutnick (613) 9525-9895 81 Balaclava Road Caulfield Junction, Vic. 3161, Australia BELGIUM Machsike Hadass Jacob Jacobstraat 22 Antwerp 2018 Rabbi Eliyahu Shternbuch (323) 233-5567 BRAZIL Communidade Ortodoxa Israelita Kehillas Hachareidim Departmento de Kashrus Rabbi A.M. Iliovits (5511) 3082-1562 Rua Haddock Lobo 1091, S. Paulo SP CHINA HKK Kosher Certification Service Rabbi D. Zadok (852) 2540-8661 8-B Albron Court 99 Caine Road, Hong Kong ENGLAND Kedassia The Joint Kashrus Committee of England Mr. Yitzchok Feldman (44208) 802-6226 140 Stamford Hill London N16 6QT Machzikei Hadas Manchester Rabbi M.M. Schneebalg (44161) 792-1313 17 Northumberland St. Salford M7FH Gateshead Kashrus Authority Rabbi Elazer Lieberman (44191) 477-1598 180 Bewick Road Gateshead NE8 1UF FRANCE Rabbi Mordechai Rottenberg (Chief Orthodox Rav of Paris) (3314) 887-4903 10 Rue Pavee, Paris 75004 Adas Yereim of Paris Rabbi Y.D. Frankfurter (3314) 246-3647 10 Rue Cadet, 9e (Metro Cadet), Paris 75009 Kehal Yeraim of Paris Rabbi I Katz 33-153-012644 13 Rue Pave Paris, France 75004 ISRAEL Badatz Mehadrin Rabbi Avraham Rubin (9728) 939-0816 10 Rechov Miriam Mizrachi 6th floor, Room 18 Rechovot, Israel 76106 Rabanut Hareishit Rechovot 2 Goldberg St. Rechovot, 76106 Beis Din Tzedek of Agudas Israel Moetzes Hakashrus Rabbi Zvi Geffner (9722) 538-4999 2 Press St. Jerusalem Beis Din Tzedek of the Eidah Hachareidis of Jerusalem Rabbi Naftali Halberstam (9722) 624-6935 Binyanei Zupnick 26A Rechov Strauss Jerusalem Beis Din Tzedek of K’hal Machzikei Hadas - Maareches Hakashrus (9722) 538-5832 P.O. Box 41109 Jerusalem 91410 Chug Chasam Sofer Rabbi Shmuel Eliezer Stern (9723) 618-8596 18 Maimon St. Bnei Brak 51273 Rabbi Moshe Landau (9723) 618-2647 Bnei Brak Rabbi Mordechai Seckbach (9728) 974-4410 Noda Biyauda St. 5/2 Modiin Illit PHILIPPINES Far East Kashrut Rabbi Haim Talmid 312-528-7078 Makati Philippines SOUTH AFRICA Cape Town Bais Din Rabbi D Maizels (2721) 461-6310 191 Buitenkant St. Cape Town 8001 SWITZERLAND Beth Din Adas Jeshurun Rabbi Pinchus Padwa (411) 201-6746 Freigulstrasse 37 8002 Zurich Jewish Community and Central Synagogue Kiev Rabbi B. Bleich (38044) 463-7087 29 Shekavizkaya Str. Kiev VENEZUELA Union Israelita de Caracus Rabbi Chaim Raitport (528212) 552-8222 Avenida Marques del Toro #9 San Bernadina Caracas 1011 האלמין אהרן טייטלבוים aaronteitelbaum aaron teitelbaum aronteitelbaum aron teitelbaum satmar סאטמאר סטמר holmin rabbi shalom y. gross shalom j. gross shalom gross shalom juda gross shalom yehudah gross שלום יהודה גרוס שלום יהודה גראסס שלום יודא גראסס האדמו"ר מהאלמין הרב מהאלמין מגן שאול אבדק"ק האלמין אב"ד האלמין ראב